Η δυνατότητα για ηλεκτρονικές ψηφοφορίες των εργαζομένων ακόμη και για απεργίες, η εξαίρεση των επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν προβλήματα βιωσιμότητας από την επέκταση των κλαδικών συμβάσεων εργασίας,
η δυνατότητα μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία υπό αυστηρές προϋποθέσεις, η παράταση μέχρι το τέλος του 2019 της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) και ο καθορισμός χρονικού ορίου δύο μηνών στην καθυστέρηση της μισθοδοσίας για να θεωρηθεί «βλαπτική μεταβολή» των όρων εργασίας του μισθωτού, είναι οι βασικότερες ρυθμίσεις για τις εργασιακές σχέσεις τις οποίες εισάγει το αναπτυξιακό νομοσχέδιο που κατατέθηκε χθες στη Βουλή. Επίσης, περιλαμβάνονται και μία σειρά από διατάξεις που στοχεύουν στον περιορισμό της μερικής απασχόλησης και στην ενίσχυση της πλήρους εργασίας.
Στα θέματα που αφορούν την ασφαλιστική νομοθεσία, μία από τις σημαντικότερες ρυθμίσεις που ξεχωρίζει είναι η δυνατότητα που δίνεται στο ΚΕΑΟ να «μπλοκάρει» τους εργοδότες που δεν καταβάλλουν τις μηνιαίες ασφαλιστικές εισφορές, από τη χρήση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών του ΕΦΚΑ. Επίσης, σύμφωνα με τις ρυθμίσεις, οι επιχειρήσεις και οι εργοδότες που έχουν παραβατική συμπεριφορά σε ζητήματα της εργατικής νομοθεσίας θα αποκλείονται από ευμενείς ασφαλιστικές ρυθμίσεις.
Ηλεκτρονικό μητρώο εργοδοτών και εργαζομένων
Οι προωθούμενες διατάξεις του σχεδίου νόμου προβλέπουν για πρώτη φορά τη δημιουργία ηλεκτρονικών μητρώων εργοδοτών και εργαζομένων, αλλά και τη δυνατότητα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τη λήψη αποφάσεων, μεταξύ των οποίων και η διενέργεια απεργιακής κινητοποίησης. Συγκεκριμένα, το άρθρο 54 του σχεδίου νόμου (παράγραφος 5) προβλέπει ρητά ότι:
«Οι αποφάσεις των γενικών συνελεύσεων και των υπόλοιπων οργάνων διοίκησης Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών συμπεριλαμβανομένων των αποφάσεων κήρυξης απεργίας σύμφωνα με τους όρους του νόμου 1264 του 1982, όπως ισχύει, λαμβάνονται με ψηφοφορία, η οποία μπορεί να διεξάγεται και με ηλεκτρονική ψήφο και με όρους που διασφαλίζουν τη διαφάνεια και τη μυστικότητα, όπως θα ορίζεται από το καταστατικό αυτής ή το αρμόδιο όργανο διοίκησης».
Για το ζήτημα αυτό το νομοσχέδιο προβλέπει ότι με απόφαση του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων είναι δυνατόν να ορίζονται οι όροι, οι προϋποθέσεις και κάθε λεπτομέρεια για την εφαρμογή της συγκεκριμένης διάταξης. Επίσης, ορίζεται ότι όλες οι συνδικαλιστικές οργανώσεις των εργαζομένων και οι οργανώσεις των εργοδοτών και ειδικά αυτές που συνάπτουν συλλογικές συμβάσεις εργασίας ή και ορίζουν εκπροσώπους τους στις διοικήσεις των φορέων που εποπτεύονται από το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, καθώς και στα συλλογικά όργανα αυτού, έχουν υποχρέωση να εγγράφονται στο Μητρώο Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών του υπουργείου, που τηρείται στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.
Τρεις κατηγορίες εξαίρεσης εταιρειών
Το νομοσχέδιο προβλέπει τρεις διακριτές περιπτώσεις, στις οποίες θα εξαιρούνται οι επιχειρήσεις από την επέκταση της ισχύος των κλαδικών συμβάσεων εργασίας. Δηλαδή, αναφέρει συγκεκριμένα τις προϋποθέσεις οι οποίες θα πρέπει να συντρέχουν ώστε να εξαιρείται μια επιχείρηση από την επέκταση μιας κλαδικής σύμβασης η οποία έχει υψηλότερους μισθούς. Οι περιπτώσεις αυτές είναι οι εξής:
1 Εξαίρεση από την «αρχή της συρροής» των συμβάσεων. Δηλαδή, εξαίρεση μιας επιχείρησης από μια κλαδική σύμβαση που έχει καλύτερους μισθολογικούς όρους από την επιχειρησιακή σύμβαση. Σύμφωνα με το άρθρο 55, εάν η σχέση εργασίας σε μια επιχείρηση ρυθμίζεται από περισσότερες ισχύουσες συλλογικές συμβάσεις εργασίας, εφαρμόζεται η πιο ευνοϊκή για τον εργαζόμενο. Η εξαίρεση από αυτόν τον γενικό κανόνα αφορά τις περιπτώσεις επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και βρίσκονται σε καθεστώς προπτωχευτικής ή παραπτωχευτικής ή πτωχευτικής διαδικασίας ή συνδιαλλαγής ή εξωδικαστικού συμβιβασμού ή οικονομικής εξυγίανσης. Σε αυτές τις περιπτώσεις «η επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας υπερισχύει της κλαδικής».
2 Εξαίρεση από την «αρχή της επέκτασης των συμβάσεων». Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου και το άρθρο 56 (παρ. 2) οι επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και βρίσκονται σε καθεστώς προπτωχευτικής ή παραπτωχευτικής ή πτωχευτικής διαδικασίας ή συνδιαλλαγής ή εξωδικαστικού συμβιβασμού ή οικονομικής εξυγίανσης, ανεξαρτήτως εάν στην επεκτεινόμενη συλλογική ρύθμιση προβλέπονται εξαιρέσεις από την εφαρμογή όρων για εργαζόμενους σε επιχειρήσεις, μπορούν να εξαιρούνται από την επέκταση μιας κλαδικής σύμβασης. Προσοχή! Η σχετική απόφαση για εξαίρεση από την επέκταση μιας κλαδικής σύμβασης λαμβάνεται μετά από αιτιολογημένη γνώμη του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας, ως προς τους όρους ή ως προς το σύνολο της συλλογικής σύμβασης εργασίας ή διαιτητικής απόφασης, που κηρύσσεται υποχρεωτική.
3 Εξαίρεση κοινωνικών επιχειρήσεων. Μια τρίτη κατηγορία επιχειρήσεων που -υπό προϋποθέσεις- μπορούν εξαιρεθούν από εθνικές και τοπικές ομοιοεπαγγελματικές και κλαδικές συλλογικές συμβάσεις, αφορά τους εργαζόμενους που απασχολούνται σε ειδικής κατηγορίας επιχειρήσεις όπως επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας ή νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού σκοπού (άρθρο 53, παρ. 8).
Προϋποθέσεις για ΟΜΕΔ
Η δυνατότητα μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία θα γίνεται υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Βάσει της διάταξης θα λειτουργεί αποκλειστικά «ως έσχατο μέσο επίλυσης των συλλογικών διαφορών εργασίας» στις εξής περιπτώσεις:
α) εάν η συλλογική διαφορά αφορά σε επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, η λειτουργία των οποίων έχει ζωτική σημασία για την εξυπηρέτηση βασικών αναγκών του κοινωνικού συνόλου,
β) εάν η συλλογική διαφορά αφορά στη σύναψη συλλογικής σύμβασης εργασίας και αποτύχουν οριστικά οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των μερών και η επίλυσή της επιβάλλεται από υπαρκτό λόγο γενικότερου κοινωνικού ή δημοσίου συμφέροντος, συνδεόμενο με τη λειτουργία της ελληνικής οικονομίας.
Πώς ορίζονται οι «διαιτητές»
Στην περίπτωση μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία, σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, η διαδικασία διεξάγεται από Τριμελή Επιτροπή Διαιτησίας. Ο διαιτητής ή οι διαιτητές της Τριμελούς Επιτροπής Διαιτησίας, ο ορισμός ενός εκ των διαιτητών ως προέδρου της Επιτροπής, καθώς και οι αναπληρωτές τους, επιλέγονται με συμφωνία των μερών από τον κατάλογο διαιτητών του ΟΜΕΔ και σε περίπτωση ασυμφωνίας με κλήρωση. Εντός σαράντα οκτώ (48) ωρών από την προσφυγή στη διαιτησία, η αρμόδια υπηρεσία του ΟΜΕΔ καλεί τα μέρη να προσέλθουν σε καθορισμένο τόπο και ώρα για την επιλογή διαιτητή ή Επιτροπής Διαιτησίας και του προέδρου της, καθώς και των αναπληρωτών τους. Η επιλογή ή η κλήρωση διεξάγεται ενώπιον του προέδρου του ΟΜΕΔ ή του οριζόμενου από αυτόν εκπροσώπου του.
Δίμηνη καθυστέρηση δεδουλευμένων
Επανακαθορίζεται το θεσμικό πλαίσιο αναφορικά με τις ατομικές εργασιακές σχέσεις. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι: μετά από χρονικό διάστημα δύο μηνών με καθυστέρηση καταβολής των δεδουλευμένων αποδοχών στον εργαζόμενο, θεωρείται «μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας της υπαλληλικής σύμβασης».
Παράταση της ΕΓΣΣΕ έως τέλος του έτους
Σύμφωνα με το άρθρο 53 παρατείνεται η ισχύς της από 28 Μαρτίου 2018 Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας που υπεγράφη στις 28/3/2018, από την ημερομηνία λήξης της κανονιστικής της ισχύος (30.6.2019) μέχρι τη σύναψη νέας Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας και όχι πέραν της 31η 12/2019.
η δυνατότητα μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία υπό αυστηρές προϋποθέσεις, η παράταση μέχρι το τέλος του 2019 της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) και ο καθορισμός χρονικού ορίου δύο μηνών στην καθυστέρηση της μισθοδοσίας για να θεωρηθεί «βλαπτική μεταβολή» των όρων εργασίας του μισθωτού, είναι οι βασικότερες ρυθμίσεις για τις εργασιακές σχέσεις τις οποίες εισάγει το αναπτυξιακό νομοσχέδιο που κατατέθηκε χθες στη Βουλή. Επίσης, περιλαμβάνονται και μία σειρά από διατάξεις που στοχεύουν στον περιορισμό της μερικής απασχόλησης και στην ενίσχυση της πλήρους εργασίας.
Στα θέματα που αφορούν την ασφαλιστική νομοθεσία, μία από τις σημαντικότερες ρυθμίσεις που ξεχωρίζει είναι η δυνατότητα που δίνεται στο ΚΕΑΟ να «μπλοκάρει» τους εργοδότες που δεν καταβάλλουν τις μηνιαίες ασφαλιστικές εισφορές, από τη χρήση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών του ΕΦΚΑ. Επίσης, σύμφωνα με τις ρυθμίσεις, οι επιχειρήσεις και οι εργοδότες που έχουν παραβατική συμπεριφορά σε ζητήματα της εργατικής νομοθεσίας θα αποκλείονται από ευμενείς ασφαλιστικές ρυθμίσεις.
Ηλεκτρονικό μητρώο εργοδοτών και εργαζομένων
Οι προωθούμενες διατάξεις του σχεδίου νόμου προβλέπουν για πρώτη φορά τη δημιουργία ηλεκτρονικών μητρώων εργοδοτών και εργαζομένων, αλλά και τη δυνατότητα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τη λήψη αποφάσεων, μεταξύ των οποίων και η διενέργεια απεργιακής κινητοποίησης. Συγκεκριμένα, το άρθρο 54 του σχεδίου νόμου (παράγραφος 5) προβλέπει ρητά ότι:
«Οι αποφάσεις των γενικών συνελεύσεων και των υπόλοιπων οργάνων διοίκησης Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών συμπεριλαμβανομένων των αποφάσεων κήρυξης απεργίας σύμφωνα με τους όρους του νόμου 1264 του 1982, όπως ισχύει, λαμβάνονται με ψηφοφορία, η οποία μπορεί να διεξάγεται και με ηλεκτρονική ψήφο και με όρους που διασφαλίζουν τη διαφάνεια και τη μυστικότητα, όπως θα ορίζεται από το καταστατικό αυτής ή το αρμόδιο όργανο διοίκησης».
Για το ζήτημα αυτό το νομοσχέδιο προβλέπει ότι με απόφαση του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων είναι δυνατόν να ορίζονται οι όροι, οι προϋποθέσεις και κάθε λεπτομέρεια για την εφαρμογή της συγκεκριμένης διάταξης. Επίσης, ορίζεται ότι όλες οι συνδικαλιστικές οργανώσεις των εργαζομένων και οι οργανώσεις των εργοδοτών και ειδικά αυτές που συνάπτουν συλλογικές συμβάσεις εργασίας ή και ορίζουν εκπροσώπους τους στις διοικήσεις των φορέων που εποπτεύονται από το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, καθώς και στα συλλογικά όργανα αυτού, έχουν υποχρέωση να εγγράφονται στο Μητρώο Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών του υπουργείου, που τηρείται στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.
Τρεις κατηγορίες εξαίρεσης εταιρειών
Το νομοσχέδιο προβλέπει τρεις διακριτές περιπτώσεις, στις οποίες θα εξαιρούνται οι επιχειρήσεις από την επέκταση της ισχύος των κλαδικών συμβάσεων εργασίας. Δηλαδή, αναφέρει συγκεκριμένα τις προϋποθέσεις οι οποίες θα πρέπει να συντρέχουν ώστε να εξαιρείται μια επιχείρηση από την επέκταση μιας κλαδικής σύμβασης η οποία έχει υψηλότερους μισθούς. Οι περιπτώσεις αυτές είναι οι εξής:
1 Εξαίρεση από την «αρχή της συρροής» των συμβάσεων. Δηλαδή, εξαίρεση μιας επιχείρησης από μια κλαδική σύμβαση που έχει καλύτερους μισθολογικούς όρους από την επιχειρησιακή σύμβαση. Σύμφωνα με το άρθρο 55, εάν η σχέση εργασίας σε μια επιχείρηση ρυθμίζεται από περισσότερες ισχύουσες συλλογικές συμβάσεις εργασίας, εφαρμόζεται η πιο ευνοϊκή για τον εργαζόμενο. Η εξαίρεση από αυτόν τον γενικό κανόνα αφορά τις περιπτώσεις επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και βρίσκονται σε καθεστώς προπτωχευτικής ή παραπτωχευτικής ή πτωχευτικής διαδικασίας ή συνδιαλλαγής ή εξωδικαστικού συμβιβασμού ή οικονομικής εξυγίανσης. Σε αυτές τις περιπτώσεις «η επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας υπερισχύει της κλαδικής».
2 Εξαίρεση από την «αρχή της επέκτασης των συμβάσεων». Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου και το άρθρο 56 (παρ. 2) οι επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και βρίσκονται σε καθεστώς προπτωχευτικής ή παραπτωχευτικής ή πτωχευτικής διαδικασίας ή συνδιαλλαγής ή εξωδικαστικού συμβιβασμού ή οικονομικής εξυγίανσης, ανεξαρτήτως εάν στην επεκτεινόμενη συλλογική ρύθμιση προβλέπονται εξαιρέσεις από την εφαρμογή όρων για εργαζόμενους σε επιχειρήσεις, μπορούν να εξαιρούνται από την επέκταση μιας κλαδικής σύμβασης. Προσοχή! Η σχετική απόφαση για εξαίρεση από την επέκταση μιας κλαδικής σύμβασης λαμβάνεται μετά από αιτιολογημένη γνώμη του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας, ως προς τους όρους ή ως προς το σύνολο της συλλογικής σύμβασης εργασίας ή διαιτητικής απόφασης, που κηρύσσεται υποχρεωτική.
3 Εξαίρεση κοινωνικών επιχειρήσεων. Μια τρίτη κατηγορία επιχειρήσεων που -υπό προϋποθέσεις- μπορούν εξαιρεθούν από εθνικές και τοπικές ομοιοεπαγγελματικές και κλαδικές συλλογικές συμβάσεις, αφορά τους εργαζόμενους που απασχολούνται σε ειδικής κατηγορίας επιχειρήσεις όπως επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας ή νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού σκοπού (άρθρο 53, παρ. 8).
Προϋποθέσεις για ΟΜΕΔ
Η δυνατότητα μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία θα γίνεται υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Βάσει της διάταξης θα λειτουργεί αποκλειστικά «ως έσχατο μέσο επίλυσης των συλλογικών διαφορών εργασίας» στις εξής περιπτώσεις:
α) εάν η συλλογική διαφορά αφορά σε επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, η λειτουργία των οποίων έχει ζωτική σημασία για την εξυπηρέτηση βασικών αναγκών του κοινωνικού συνόλου,
β) εάν η συλλογική διαφορά αφορά στη σύναψη συλλογικής σύμβασης εργασίας και αποτύχουν οριστικά οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των μερών και η επίλυσή της επιβάλλεται από υπαρκτό λόγο γενικότερου κοινωνικού ή δημοσίου συμφέροντος, συνδεόμενο με τη λειτουργία της ελληνικής οικονομίας.
Πώς ορίζονται οι «διαιτητές»
Στην περίπτωση μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία, σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, η διαδικασία διεξάγεται από Τριμελή Επιτροπή Διαιτησίας. Ο διαιτητής ή οι διαιτητές της Τριμελούς Επιτροπής Διαιτησίας, ο ορισμός ενός εκ των διαιτητών ως προέδρου της Επιτροπής, καθώς και οι αναπληρωτές τους, επιλέγονται με συμφωνία των μερών από τον κατάλογο διαιτητών του ΟΜΕΔ και σε περίπτωση ασυμφωνίας με κλήρωση. Εντός σαράντα οκτώ (48) ωρών από την προσφυγή στη διαιτησία, η αρμόδια υπηρεσία του ΟΜΕΔ καλεί τα μέρη να προσέλθουν σε καθορισμένο τόπο και ώρα για την επιλογή διαιτητή ή Επιτροπής Διαιτησίας και του προέδρου της, καθώς και των αναπληρωτών τους. Η επιλογή ή η κλήρωση διεξάγεται ενώπιον του προέδρου του ΟΜΕΔ ή του οριζόμενου από αυτόν εκπροσώπου του.
Δίμηνη καθυστέρηση δεδουλευμένων
Επανακαθορίζεται το θεσμικό πλαίσιο αναφορικά με τις ατομικές εργασιακές σχέσεις. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι: μετά από χρονικό διάστημα δύο μηνών με καθυστέρηση καταβολής των δεδουλευμένων αποδοχών στον εργαζόμενο, θεωρείται «μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας της υπαλληλικής σύμβασης».
Παράταση της ΕΓΣΣΕ έως τέλος του έτους
Σύμφωνα με το άρθρο 53 παρατείνεται η ισχύς της από 28 Μαρτίου 2018 Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας που υπεγράφη στις 28/3/2018, από την ημερομηνία λήξης της κανονιστικής της ισχύος (30.6.2019) μέχρι τη σύναψη νέας Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας και όχι πέραν της 31η 12/2019.
