Αναπόφευκτη επίπτωση της κρίσης του κορονοϊού θα είναι η αύξηση των κόκκινων δανείων το προσεχές διάστημα, καθυστερώντας την επίτευξη του στόχου της σημαντικής μείωσης του ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέσω της συστημικής λύσης του "Ηρακλή", αλλά και με τις οργανικές κινήσεις των τραπεζών.
Ο κορονοϊός "χτυπά" τις ελληνικές τράπεζες σε μία στιγμή που το απόθεμα των NPLs είχε μπει σε τροχιά μείωσης, με σημαντική υποχώρηση της δημιουργίας νέων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, και οι τράπεζες προετοιμάζονταν για το επόμενο μεγάλο βήμα, μαζικής μείωσης των NPLs μέσω των τιτλοποιήσεων του "Ηρακλή". Τώρα, τα πράγματα αναθεωρούνται, λόγω της μεγάλης καθίζησης που φέρνει στην οικονομική δραστηριότητα η πανδημική κρίση.
Όπως προέβλεψε χθες ο διοικητής της ΤτΕ, Γ. Στουρνάρας, παρουσιάζοντας την Ετήσια Έκθεσή του για τη χρήση 2019, με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, το σενάριο της ύφεσης είναι πιθανό για την Οικονομία της ευρωζώνης, ενώ για την Ελλάδα ο ρυθμός ανάπτυξης θα είναι μηδενικός, από πρόβλεψη για αύξηση 2,4% του ΑΕΠ φέτος.
Αναφερόμενος στην πορεία των μη εξυπηρετούμενων δανείων των τραπεζών, και τονίζοντας την ανάγκη ριζικής και ολιστικής αντιμετώπισης του προβλήματος, ώστε οι τράπεζες να επικεντρωθούν στην αναδιοργάνωση των δραστηριοτήτων τους και κυρίως να επιτελέσουν εκ νέου το διαμεσολαβητικό τους ρόλο, ο διοικητής της ΤτΕ προδιέγραψε καθαρά την αναμενόμενη αύξηση των NPLs. "Όλα τελούν υπό αναθεώρηση εν όψει των έκτακτων περιστάσεων και των συνθηκών μεγάλης αβεβαιότητας υπό τις οποίες καλείται να λειτουργήσει σήμερα το τραπεζικό σύστημα, όπως και η πραγματική οικονομία. Αναμένεται να επηρεαστεί αρνητικά η πορεία προς την επίτευξη του στόχου της σημαντικής μείωσης του ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, όχι όμως και ο τελικός στόχος", είπε ο διοικητής της ΤτΕ. Σημειώνεται ότι η πρόβλεψη της ΤτΕ, με βάση πάντα τα τρέχοντα δεδομένα από το μέτωπο του κορονοϊού, είναι πως οι αρνητικές επιπτώσεις στην ελληνική Οικονομία θα μπορέσουν να αντιστραφούν στα δύο τελευταία τρίμηνα του έτους.
Στα 68 δισ. ευρώ τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στο τέλος του 2019
Όπως αναφέρεται στην Έκθεση του Διοικητή της ΤτΕ, αν και το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) θεωρείται κυρίως απόρροια της ύφεσης, νομοθετικές παρεμβάσεις όπως η αναστολή των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας, η κατάχρηση του πλαισίου προστασίας από κατασχέσεις, καθώς και διάφορα άλλα νομικά και δικαστικά εμπόδια δεν επέτρεψαν την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος.
Στο τέλος Δεκεμβρίου του 2019 τα ΜΕΔ παρέμειναν σε υψηλό επίπεδο και ανήλθαν σε 68,0 δισ. ευρώ (ή 40,3% του συνόλου των δανείων, έναντι 3,4% του ευρωπαϊκού μέσου όρου στο τέλος Σεπτεμβρίου του 2019), μειωμένα κατά 13,8 δισ. ευρώ συγκριτικά με το τέλος Δεκεμβρίου του 2018 και κατά 39,2 δισ. ευρώ έναντι του Μαρτίου 2016, οπότε είχε καταγραφεί και το υψηλότερο επίπεδο ΜΕΔ.
Η υποχώρηση του αποθέματος των ΜΕΔ κατά τη διάρκεια του 2019 οφείλεται κυρίως σε πωλήσεις δανείων ύψους 8,1 δισ. ευρώ και σε διαγραφές ύψους 4,3 δισ. ευρώ.
Ανησυχητική εξέλιξη αποτελεί το γεγονός ότι οι εισπράξεις μέσω ενεργητικής διαχείρισης παραμένουν περιορισμένες, αν και τα τελευταία έτη οι τράπεζες συνομολογούν κυρίως λύσεις ρύθμισης μακροπρόθεσμου χαρακτήρα. Επίσης, υψηλό παραμένει το ποσοστό των δανείων που είχαν τεθεί σε καθεστώς ρύθμισης, αλλά εμφάνισαν και πάλι καθυστέρηση μετά τη συνομολόγηση της ρύθμισης.
Ωστόσο, το τελευταίο τρίμηνο του 2019 παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της εισροής νέων ΜΕΔ, με αποτέλεσμα την καθαρή εκροή ΜΕΔ σε επίπεδο συστήματος.
Όσον αφορά τους επιχειρησιακούς στόχους για τη μείωση των ΜΕΔ, η στόχευση των τραπεζών είναι ο δείκτης ΜΕΔ να έχει διαμορφωθεί σε επίπεδα κάτω του 20% στο τέλος του 2021.
Το σχέδιο "Ηρακλής"
Στην Έκθεση του Διοικητή της ΤτΕ αναφέρεται ότι ο ρυθμός μείωσης των ΜΕΔ μπορεί να επιταχυνθεί περαιτέρω με την εφαρμογή λύσεων όπως του σχεδίου "Ηρακλής” (ν. 4649/2019). Σύμφωνα με τη λύση αυτή, προβλέπεται ότι το Δημόσιο θα παράσχει συνολικά εγγυήσεις ύψους έως 12 δισ. ευρώ, που θα υποστηρίξουν την τιτλοποίηση μη εξυπηρετούμενων δανείων ύψους άνω των 30 δισ. ευρώ. Η διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων που θα τιτλοποιηθούν θα ανατεθεί έναντι αμοιβής σε αδειοδοτημένες εταιρίες διαχείρισης απαιτήσεων.
Σε επόμενο στάδιο και αφού αξιολογηθούν τα αποτελέσματά του, το σχέδιο "Ηρακλής” αναμένεται να πλαισιωθεί από την εφαρμογή και άλλων μέτρων ολιστικής προσέγγισης, όπως αυτά που έχει προτείνει στο πρόσφατο παρελθόν η Τράπεζα της Ελλάδος, προκειμένου να αντιμετωπιστεί ταυτόχρονα και το ζήτημα που προκύπτει από τη σημερινή κεφαλαιακή διάρθρωση των τραπεζών με την αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση (DTC) να αποτελεί δυσανάλογα μεγάλο μέρος των συνολικών κεφαλαίων.
Όπως επισημαίνει ο διοικητής της ΤτΕ, σε κάθε περίπτωση, με την υλοποίηση του σχεδίου "Ηρακλής” θα είναι σημαντικό να υπάρξει αξιολόγηση των θεμελιωδών μεγεθών του ελληνικού τραπεζικού τομέα, κυρίως της οργανικής κερδοφορίας, του δείκτη κάλυψης επισφαλών απαιτήσεων και της ποιότητας των εποπτικών κεφαλαίων, ιδιαίτερα μετά την παρέλευση της πανδημίας του κορονοϊού.
Ο κορονοϊός "χτυπά" τις ελληνικές τράπεζες σε μία στιγμή που το απόθεμα των NPLs είχε μπει σε τροχιά μείωσης, με σημαντική υποχώρηση της δημιουργίας νέων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, και οι τράπεζες προετοιμάζονταν για το επόμενο μεγάλο βήμα, μαζικής μείωσης των NPLs μέσω των τιτλοποιήσεων του "Ηρακλή". Τώρα, τα πράγματα αναθεωρούνται, λόγω της μεγάλης καθίζησης που φέρνει στην οικονομική δραστηριότητα η πανδημική κρίση.
Όπως προέβλεψε χθες ο διοικητής της ΤτΕ, Γ. Στουρνάρας, παρουσιάζοντας την Ετήσια Έκθεσή του για τη χρήση 2019, με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, το σενάριο της ύφεσης είναι πιθανό για την Οικονομία της ευρωζώνης, ενώ για την Ελλάδα ο ρυθμός ανάπτυξης θα είναι μηδενικός, από πρόβλεψη για αύξηση 2,4% του ΑΕΠ φέτος.
Αναφερόμενος στην πορεία των μη εξυπηρετούμενων δανείων των τραπεζών, και τονίζοντας την ανάγκη ριζικής και ολιστικής αντιμετώπισης του προβλήματος, ώστε οι τράπεζες να επικεντρωθούν στην αναδιοργάνωση των δραστηριοτήτων τους και κυρίως να επιτελέσουν εκ νέου το διαμεσολαβητικό τους ρόλο, ο διοικητής της ΤτΕ προδιέγραψε καθαρά την αναμενόμενη αύξηση των NPLs. "Όλα τελούν υπό αναθεώρηση εν όψει των έκτακτων περιστάσεων και των συνθηκών μεγάλης αβεβαιότητας υπό τις οποίες καλείται να λειτουργήσει σήμερα το τραπεζικό σύστημα, όπως και η πραγματική οικονομία. Αναμένεται να επηρεαστεί αρνητικά η πορεία προς την επίτευξη του στόχου της σημαντικής μείωσης του ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, όχι όμως και ο τελικός στόχος", είπε ο διοικητής της ΤτΕ. Σημειώνεται ότι η πρόβλεψη της ΤτΕ, με βάση πάντα τα τρέχοντα δεδομένα από το μέτωπο του κορονοϊού, είναι πως οι αρνητικές επιπτώσεις στην ελληνική Οικονομία θα μπορέσουν να αντιστραφούν στα δύο τελευταία τρίμηνα του έτους.
Στα 68 δισ. ευρώ τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στο τέλος του 2019
Όπως αναφέρεται στην Έκθεση του Διοικητή της ΤτΕ, αν και το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) θεωρείται κυρίως απόρροια της ύφεσης, νομοθετικές παρεμβάσεις όπως η αναστολή των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας, η κατάχρηση του πλαισίου προστασίας από κατασχέσεις, καθώς και διάφορα άλλα νομικά και δικαστικά εμπόδια δεν επέτρεψαν την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος.
Στο τέλος Δεκεμβρίου του 2019 τα ΜΕΔ παρέμειναν σε υψηλό επίπεδο και ανήλθαν σε 68,0 δισ. ευρώ (ή 40,3% του συνόλου των δανείων, έναντι 3,4% του ευρωπαϊκού μέσου όρου στο τέλος Σεπτεμβρίου του 2019), μειωμένα κατά 13,8 δισ. ευρώ συγκριτικά με το τέλος Δεκεμβρίου του 2018 και κατά 39,2 δισ. ευρώ έναντι του Μαρτίου 2016, οπότε είχε καταγραφεί και το υψηλότερο επίπεδο ΜΕΔ.
Η υποχώρηση του αποθέματος των ΜΕΔ κατά τη διάρκεια του 2019 οφείλεται κυρίως σε πωλήσεις δανείων ύψους 8,1 δισ. ευρώ και σε διαγραφές ύψους 4,3 δισ. ευρώ.
Ανησυχητική εξέλιξη αποτελεί το γεγονός ότι οι εισπράξεις μέσω ενεργητικής διαχείρισης παραμένουν περιορισμένες, αν και τα τελευταία έτη οι τράπεζες συνομολογούν κυρίως λύσεις ρύθμισης μακροπρόθεσμου χαρακτήρα. Επίσης, υψηλό παραμένει το ποσοστό των δανείων που είχαν τεθεί σε καθεστώς ρύθμισης, αλλά εμφάνισαν και πάλι καθυστέρηση μετά τη συνομολόγηση της ρύθμισης.
Ωστόσο, το τελευταίο τρίμηνο του 2019 παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της εισροής νέων ΜΕΔ, με αποτέλεσμα την καθαρή εκροή ΜΕΔ σε επίπεδο συστήματος.
Όσον αφορά τους επιχειρησιακούς στόχους για τη μείωση των ΜΕΔ, η στόχευση των τραπεζών είναι ο δείκτης ΜΕΔ να έχει διαμορφωθεί σε επίπεδα κάτω του 20% στο τέλος του 2021.
Το σχέδιο "Ηρακλής"
Στην Έκθεση του Διοικητή της ΤτΕ αναφέρεται ότι ο ρυθμός μείωσης των ΜΕΔ μπορεί να επιταχυνθεί περαιτέρω με την εφαρμογή λύσεων όπως του σχεδίου "Ηρακλής” (ν. 4649/2019). Σύμφωνα με τη λύση αυτή, προβλέπεται ότι το Δημόσιο θα παράσχει συνολικά εγγυήσεις ύψους έως 12 δισ. ευρώ, που θα υποστηρίξουν την τιτλοποίηση μη εξυπηρετούμενων δανείων ύψους άνω των 30 δισ. ευρώ. Η διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων που θα τιτλοποιηθούν θα ανατεθεί έναντι αμοιβής σε αδειοδοτημένες εταιρίες διαχείρισης απαιτήσεων.
Σε επόμενο στάδιο και αφού αξιολογηθούν τα αποτελέσματά του, το σχέδιο "Ηρακλής” αναμένεται να πλαισιωθεί από την εφαρμογή και άλλων μέτρων ολιστικής προσέγγισης, όπως αυτά που έχει προτείνει στο πρόσφατο παρελθόν η Τράπεζα της Ελλάδος, προκειμένου να αντιμετωπιστεί ταυτόχρονα και το ζήτημα που προκύπτει από τη σημερινή κεφαλαιακή διάρθρωση των τραπεζών με την αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση (DTC) να αποτελεί δυσανάλογα μεγάλο μέρος των συνολικών κεφαλαίων.
Όπως επισημαίνει ο διοικητής της ΤτΕ, σε κάθε περίπτωση, με την υλοποίηση του σχεδίου "Ηρακλής” θα είναι σημαντικό να υπάρξει αξιολόγηση των θεμελιωδών μεγεθών του ελληνικού τραπεζικού τομέα, κυρίως της οργανικής κερδοφορίας, του δείκτη κάλυψης επισφαλών απαιτήσεων και της ποιότητας των εποπτικών κεφαλαίων, ιδιαίτερα μετά την παρέλευση της πανδημίας του κορονοϊού.
