Ελπίζω να κατανοήσουν τι διακυβεύεται

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα έχουν τη μοναδική ευκαιρία να πραγματοποιήσουν δύο λάθη μέσα σε μία εβδομάδα.



Οι Ευρωπαίοι ηγέτες καλούνται να αποφασίσουν για το μέλλον της Ελλάδας. Την Πέμπτη και την Παρασκευή θα συναντηθούν ξανά για να συζητήσουν, μεταξύ άλλων, το μέλλον της διακυβέρνησης της Ευρωζώνης.

Το τελευταίο είναι πιο σημαντικό μακροπρόθεσμα: Μια υγιής Ευρωζώνη θα μπορούσε ακόμα και να αντέξει μια έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ και να «προοδεύσει».

Αλλά μια «ανάπηρη» Ευρωζώνη δε θα είναι λιγότερο ανάπηρη αν η Ελλάδα παραμείνει μέλος. Μια διπλή αποτυχία θα ήταν καταστροφή.

Οταν άκουσα την Κριστίν Λαγκάρντ να παραπονιέται για την «έλλειψη ενηλίκων στην αίθουσα» την Πέμπτη, γνώριζα ότι τα πράγματα είχαν ξεφύγει. Όποιος και αν ήταν ο σκοπός της παρατήρησης από την επικεφαλής του ΔΝΤ, δεν ήταν χρήσιμο να προχωρήσει σε προσωπικές προσβολές. Αυτό έκανε ακόμα πιο δύσκολο έναν συμβιβασμό.

Αν οι ηγέτες αποτύχουν, ίσως θα πρέπει να αναμένουμε μια εξέλιξη γεγονότων που ενδεχομένως να περιλαμβάνει χρεοκοπία, capital controls, την εισαγωγή παράλληλου νομίσματος και πιθανότατα την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη. Και μετά τι;

Ο αντίκτυπος ενός Grexit δε θα είναι πιθανότατα μια ξαφνική χρηματοοικονομική κρίση. Ο πιο ύπουλος κίνδυνος είναι μια αργή συνειδητοποίηση από τους επενδυτές και κυρίως από τους πολίτες ότι η Ευρωζώνη αδυνατεί να είναι μια πραγματική ένωση αν υποχρεώνει σε έξοδο τα μέλη της. Το πρόσχημα της μη ανατρεψιμότητας είναι αυτό που διακρίνει μια νομισματική ένωση από ένα σταθερό συναλλαγματικό σύστημα ισοτιμιών με κοινό νόμισμα. Το Grexit θα σηματοδοτήσει τη στιγμή που η Ε.Ε. μετακινείται από την ενοποίηση στην αποσύνθεση.

Οι οικονομικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις θα είναι κολοσσιαίες. Όλα αυτά δεν θα είναι άμεσα ορατά σε όλους, γι' αυτό ενδεχομένως τόσοι πολλοί ηγέτες της Ευρωζώνης εμφανίζονται τόσο ατρόμητοι.

Το αντεπιχείρημα υποστηρίζει ότι το Grexit θα οδηγήσει σε μια πιο στενή ένωση μεταξύ των υπολοίπων μελών. Αυτή η ιδιαίτερα αισιόδοξη υπόθεση θα δοκιμαστεί στη δεύτερη Σύνοδο Κορυφής.

Έως την Παρασκευή θα έχουμε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα, γιατί τότε οι ηγέτες θα συζητήσουν το μέλλον της Ευρωζώνης. Φοβάμαι ότι θα αποτύχουν παταγωδώς.

Υπάρχουν πολλές ανταγωνιστικές εκθέσεις στο τραπέζι για το μέλλον της Ευρωζώνης, από τα κράτη-μέλη μέχρι και τις επονομαζόμενες προεδρικές εκθέσεις που έχουν συνταχθεί από τους επικεφαλής τεσσάρων οργανισμών της Ε.Ε.

Ολες έχουν κοινό στοιχείο ότι στερούνται φιλοδοξιών. Διάφορα σχέδια έχουν κυκλοφορήσει αλλά είναι ξεκάθαρο ότι ούτε μια χώρα ή οργανισμός δε θα πει την Πέμπτη την αλήθεια στην ηγεσία: «Η Ευρωζώνη όπως είναι σήμερα δεν είναι βιώσιμη. Έχουμε την επιλογή να μάθουμε από τα λάθη μας και να αλλάξουμε τις ευρωπαϊκές συνθήκες για να καταστεί βιώσιμη. Και αν αυτό δεν είναι δυνατό για πολιτικούς λόγους, τότε ενδεχομένως θα πρέπει να ακολουθήσουμε την Ελλάδα στη νομισματική της ανεξαρτησία».

Κανένα από τα σχέδια που έχω δει δεν πλησιάζουν σε αυτό που αναφέρω. Μια αλλαγή στις Συνθήκες χρειάζεται για να αποκτήσουν όλα νόημα. Χωρίς αλλαγή στις Συνθήκες είναι αδύνατον να δημιουργηθεί οδικός χάρτης σε μια δημοσιονομική ένωση. Ούτε είναι δυνατόν να δημιουργηθεί μια τραπεζική ένωση με κοινές εγγυήσεις καταθέσεων και ένας τραπεζικός μηχανισμός ολοκλήρωσης. Η Ευρωζώνη έχει ξεπεράσει τα όρια για το τι μπορεί να κάνει στο πλαίσιο των σημερινών Συνθηκών.

Αν η Ευρωζώνη συνεχίσει τον δρόμο χωρίς φιλοδοξία, θα βρει προοδευτικά πιο δύσκολο να διαχειριστεί μελλοντικές κρίσεις. Πέρα από τις επιπτώσεις ενός Grexit, το άλλο μεγάλο προβλέψιμο πρόβλημα είναι οι μακροοικονομικές ανισορροπίες. Το πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών της Γερμανίας και της Ολλανδίας οδεύει σχεδόν στο 10% του ΑΕΠ -μια θέση η οποία δεν είναι βιώσιμη, ούτε αυτο-διορθώνεται: ένας κακός συνδυασμός.

Οι Σύνοδοι Κορυφής αντιμετωπίζουν τον διπλό δαίμονα της Ευρωζώνης: μια κακή διαχείριση της κρίσης και την απουσία μιας μικρής δημοσιονομικής ένωσης που θα μπορούσε να δράσει σαν μηχανισμός οικονομικής και χρηματοοικονομικής σταθεροποίησης. Χωρίς την αντιμετώπισή τους, θα συνεχίσουμε να μιλάμε για κρίση στην Ευρωζώνη το 2030, αν συνεχίσει να υπάρχει έως τότε.

Οι ηγέτες της Ε.Ε. θα κληθούν να «διορθώσουν» την Ελλάδα, τα υπόλοιπα την Πέμπτη και την Παρασκευή ή τουλάχιστον να ξεκινήσουν μια διαδικασία που θα τους φέρει κοντά στην οικονομική ολοκλήρωση. Υπάρχει περισσότερη από μια πιθανότητα να αποτύχουν σε μία από αυτές τις προσπάθειες ή και στις δύο.

Οι Ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών και η Κριστίν Λαγκάρντ σηματοδότησαν στην καταστροφική συνεδρίαση της προηγούμενης εβδομάδας στο Λουξεμβούργο, όπως και οι Βουρβώνοι του 18ου αιώνα, πως δεν έχουν μάθει τίποτα και δε ξέχασαν τίποτα.

Το τμήμα έρευνας του ΔΝΤ είχε παραδεχθεί πριν από καιρό ότι η λιτότητα δεν «δούλεψε» στην Ελλάδα, όπως επίσης υποστηρίζει και η Αθήνα. Η επικεφαλής του Ταμείου μάς λέει τώρα ότι μια τέτοια κριτική είναι ασυμβίβαστη με τη συμπεριφορά ενηλίκων.