Διπλάσιος ο ΦΠΑ στην Ελλάδα από την Ευρώπη

Σχεδόν διπλάσιος είναι πλέον ο φόρος που επιβαρύνει τα προϊόντα που μπαίνουν στο καθημερινό τραπέζι των Ελλήνων από τον αντίστοιχο φόρο που πληρώνουν οι καταναλωτές σε Αγγλία, Γαλλία, Ισπανία και Πορτογαλία. Καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξη αυτή έχουν παίξει οι αλλαγές του τελευταίου 12μήνου στους συντελεστές ΦΠΑ στην Ελλάδα, οι οποίες έχουν αυξήσει σημαντικά την επίδραση του συγκεκριμένου φόρου σε σχέση με το παρελθόν και συγκριτικά με τις άλλες τρεις εξεταζόμενες χώρες.




Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει η επαναλαμβανόμενη τετραμηνιαία έκθεση του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) για τη σύγκριση τιμών σε τυπικό καλάθι προϊόντων του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων (σουπερμάρκετ). Ειδικότερα, ο μέσος ΦΠΑ ως ποσοστό της τιμής το 2016 για το τυπικό καλάθι ανέρχεται στο 17,5% έναντι 12,5% το 2012, και είναι σχεδόν διπλάσιος από τις άλλες χώρες. Σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, αυτό οφείλεται στο γεγονός πως τα τρόφιμα στην Ελλάδα υπάγονται στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ του 24%, ενώ στις υπόλοιπες χώρες υπάγονται στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ, ο οποίος κυμαίνεται μεταξύ 0% και 6%.

Παρά την υπέρμετρη φορολόγηση που έχουν υποστεί βασικά αγαθά η Ελλάδα παραμένει φθηνότερη απ' ό,τι οι παραπάνω τέσσερις χώρες στα 20 προϊοντα που απαρτίζουν το τυπικό καλάθι (όπως αλεύρι, γάλα, μακαρόνια, ψωμί για τοστ, σπορέλαιο, μεταλλικό νερό, χυμό πορτοκάλι κ.ά.). Συγκεκριμένα, η Ισπανία είναι ακριβότερη από την Ελλάδα κατά 18%, η Γαλλία κατά 41%, η Αγγλία κατά 27% και η Πορτογαλία κατά 9%. Μεγαλύτερη είναι η διαφορά όταν αφαιρεθεί ο αναλογούντας ΦΠΑ. Σε αυτή την περίπτωση, η σύγκριση των καλαθιών δείχνει ότι οι τέσσερις χώρες έχουν ακόμα πιο ακριβό μέσο καλάθι, και συγκεκριμένα η Ισπανία κατά 30%, η Γαλλία κατά 55%, η Αγγλία κατά 43% και η Πορτογαλία κατά 15%. Από τα προϊόντα που απαρτίζουν το τυπικό καλάθι, η μεγαλύτερη διαφορά παρατηρείται στις νωπές πατάτες των πέντε κιλών, καθώς στην Ελλάδα κοστίζουν 1,76 ευρώ, ενώ στην Αγγλία 6,58 ευρώ, στην Ισπανία 5,83 ευρώ, στη Γαλλία 6,70 ευρώ και στην Πορτογαλία 5,67 ευρώ. Υπάρχουν όμως και κάποια προϊόντα που είναι φθηνότερα στο εξωτερικό απ' ό,τι στην Ελλάδα, όπως το αλεύρι του ενός κιλού ή τα αναψυκτικά Cola του 1,5 λίτρου, το ψωμί του τοστ των 480-500 γρ. και το σπορέλαιο του ενός κιλού.

Παράγοντες κόστους
Σε γενικές γραμμές πάντως, η Ελλάδα είναι φθηνότερη διαχρονικά, παρότι ο ΦΠΑ στα τρόφιμα και ποτά είναι πολύ υψηλότερος σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα αυτός ο ΦΠΑ, από τον Ιούνιο του 2016 διαμορφώνεται σε 13% και 24% για συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων, όπως είναι τα έλαια, ο καφές, τα γλυκά, τα σνακς και τα αρτοποιήματα, ενώ ο αντίστοιχος χαμηλός ΦΠΑ στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. είναι πολύ μικρότερος, και συγκεκριμένα στην Αγγλία είναι 0%, στη Γαλλία 10% και 5,5%, στην 10% και 4% και στην Πορτογαλία 13% και 6%.

Το ΙΕΛΚΑ, σπεύδει πάντως να διευκρινίσει ότι πέρα από τον ΦΠΑ παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν συγκρίνονται τιμές ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες, η απόσταση της χώρας από τα παραγωγικά κέντρα της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης και τα αντίστοιχα κόστη, η πολυπλοκότητα της γεωγραφίας της κάθε χώρας (π.χ. οδικό δίκτυο, νησιά κ.λπ.), το μέγεθος της αγοράς και αντίστοιχες οικονομίες κλίμακας στις προμήθειες των προϊόντων, και τα διάφορα κόστη παραγωγής (ενέργεια, πρώτες ύλες, μισθολογικό κόστος, χρηματοοικονομικό κόστος, γραφειοκρατία). Να σημειωθεί ότι για την παρούσα ανάλυση συγκρίθηκαν οι τιμές σε 20 υποκατηγορίες προϊόντων που συνθέτουν ένα τυπικό καλάθι αγορών σε Ελλάδα και εξωτερικό ενώ στα στοιχεία περιλαμβάνουν τόσο τιμές προϊόντων σε προσφορά, όσο και προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας σε κάθε χώρα.