Τα τρία χρόνια ασφάλισης σε Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) είναι το ελάχιστο χρονικό όριο το οποίο απαιτείται για την απόκτηση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος ενός εργαζόμενου ο οποίος είναι ασφαλισμένος σε κάποιο από αυτά.
Επισημαίνεται ότι σε περίπτωση που λήξει η εργασιακή σχέση του εργαζόμενου και άρα και η ασφάλισή του στο Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης πριν συμπληρωθούν τα τρία έτη, τότε οι εισφορές που κατέβαλε επιστρέφονται.
Αυτό αναφέρεται σε σχετικό έγγραφο του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και αφορά τον τρόπο ενσωμάτωσης στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας 2014/50/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Απριλίου 2014, σχετικά με τις «ελάχιστες προϋποθέσεις για την προαγωγή της κινητικότητας των εργαζομένων μεταξύ των κρατών-μελών, με τη βελτίωση της απόκτησης και της διατήρησης δικαιωμάτων συμπληρωματικής συνταξιοδότησης».
Διευκρινίζεται ότι με την ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των κοινοτικών οδηγιών βελτιώνεται ακόμη περισσότερο η ενημέρωση που θα πρέπει να παρέχεται από τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης στους εργαζομένους που είναι ασφαλισμένοι σε αυτά, ανεξάρτητα από τη χώρα στην οποία εργάζονται.
Ως «σύστημα συμπληρωματικής συνταξιοδότησης» ορίζεται κάθε επαγγελματικό σύστημα ασφάλισης που χορηγεί συμπληρωματική σύνταξη. Στο πεδίο εφαρμογής των συγκεκριμένων διατάξεων που ενσωματώθηκαν με τον νόμο 4575/2018 περιλαμβάνονται τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) και οι εργαζόμενοι μέλη των ΤΕΑ οι οποίοι λόγω λήξης της σχέσης εργασίας μετακινούνται είτε σε άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είτε εντός της ελληνικής επικράτειας.
Επίσης, ως «θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα» θεωρούνται όλα τα σωρευμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα τα οποία έχουν αποκτηθεί από τον εργαζόμενο σύμφωνα με τους κανόνες του συστήματος της συμπληρωματικής συνταξιοδότησης και της ισχύουσας νομοθεσίας.
Τι προβλέπει ο νόμος
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και τις διατάξεις του νόμου 4575/2018 (άρθρα 1 έως 8) για τις συντάξεις των επαγγελματικών ταμείων ισχύουν τα εξής:
α) Το ανώτατο χρονικό διάστημα το οποίο μπορεί να ορισθεί για την απόκτηση συνταξιοδοτικού δικαιώματος σε παροχή είναι τα τρία έτη. Το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, το οποίο ορίζεται ως περίοδος θεμελίωσης του συνταξιοδοτικού δικαιώματος, είναι το χρονικό διάστημα της ενεργού συμμετοχής του ασφαλισμένου στο σύστημα συμπληρωματικής συνταξιοδότησης, που απαιτείται είτε από την κείμενη νομοθεσία είτε βάσει των κανόνων του συστήματος για τη θεμελίωση σωρευμένων συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων.
Στο ανωτέρω χρονικό διάστημα για την απόκτηση συνταξιοδοτικού δικαιώματος συνυπολογίζεται συνδυαστικά και τυχόν περίοδος αναμονής, η οποία μπορεί να προβλέπεται προκειμένου να υπαχθεί ο εργαζόμενος στο συνταξιοδοτικό πρόγραμμα του συστήματος.
β) Σε περίπτωση που έχει θεσπισθεί ελάχιστο όριο ηλικίας για την απόκτηση συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων, το εν λόγω όριο δεν μπορεί να υπερβαίνει το 21ο έτος της ηλικίας.
Επιστροφή εισφορών
Εάν κατά τη λήξη της εργασιακής σχέσης ο εργαζόμενος δεν έχει αποκτήσει συνταξιοδοτικά δικαιώματα, δηλαδή δεν έχει συμπληρώσει την τριετία που απαιτείται, τότε οι εισφορές που κατέβαλε επιστρέφονται αμέσως μετά τη λήξη της εργασιακής σχέσης με τους εξής τρόπους:
1. Εάν το σύστημα συμπληρωματικής συνταξιοδότησης ή ο εργοδότης φέρει τον επενδυτικό κίνδυνο, επιστρέφονται οι εισφορές που καταβλήθηκαν από τον εργαζόμενο.
2. Εάν ο αποχωρών εργαζόμενος φέρει τον επενδυτικό κίνδυνο, επιστρέφονται, είτε οι εισφορές που καταβλήθηκαν από αυτόν, είτε η σωρευμένη αξία των επενδύσεων που προέκυψε από αυτές τις εισφορές.
Μεταφορά δικαιωμάτων
Με τα άρθρα 5 και 7 του νόμου 4575/2018 θεσπίστηκαν τα αναγκαία μέτρα που διασφαλίζουν τη διατήρηση των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων όσων εργαζομένων αποχωρούν από τα ταμεία. Τα άρθρα αυτά αφορούν τα δικαιώματα που αποκτήθηκαν από την υπαγωγή του εργαζόμενου στο σύστημα συμπληρωματικής συνταξιοδότησης. Γι’ αυτές τις περιπτώσεις των εργαζομένων ισχύουν τα ακόλουθα:
α) Τα θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα των εργαζομένων που αποχωρούν διατηρούνται στο σύστημα συμπληρωματικής συνταξιοδότησης ως «αδρανοποιημένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα». Στην περίπτωση αυτή, ο νόμος ορίζει ότι θα πρέπει να διασφαλίζεται πως η μεταχείριση των αδρανοποιημένων συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων καθώς και της αξίας που έχουν συσσωρεύσει από τις εισφορές και την επένδυσή τους, είναι σύμφωνη με την αξία των δικαιωμάτων των ενεργών ασφαλισμένων ή την εξέλιξη των καταβαλλόμενων συνταξιοδοτικών παροχών.
Επισημαίνεται ότι ο τρόπος μεταχείρισης των αδρανοποιημένων συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων των αποχωρούντων εργαζομένων και των επιζώντων δικαιούχων τους, καθώς και της αξίας αυτών των δικαιωμάτων, περιγράφεται με σαφήνεια στους κανόνες που διέπουν το σύστημα συμπληρωματικής συνταξιοδότησης.
β) Εάν η αξία των θεμελιωμένων συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων είναι μικρότερη των 2.000 ευρώ, το σύστημα συμπληρωματικής συνταξιοδότησης δύναται να έχει τη δυνατότητα εφάπαξ ποσό ισοδύναμο με την αξία των θεμελιωμένων συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων. Η καταβολή του ποσού γίνεται κατόπιν συγκατάθεσης του εργαζόμενου και ενημέρωσής του για κάθε σχετικό με την καταβολή του ποσού θέμα, συμπεριλαμβανομένων τυχόν επιβαρύνσεων. Το ποσό των 2.000 ευρώ αναπροσαρμόζεται ετησίως με το μέσο ετήσιο γενικό Δείκτη Τιμών Καταναλωτή της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, αρχής γενομένης το 2020.
γ) Για τους εργαζόμενους- ασφαλισμένους των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης οι οποίοι αλλάζουν επαγγελματική δραστηριότητα και μεταφέρουν τα δικαιώματά τους σε άλλο Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης, που λειτουργεί στον χώρο της νέας απασχόλησής τους, εφαρμόζονται οι διατάξεις της νομοθεσίας που διέπει την επαγγελματική ασφάλιση και οι καταστατικές διατάξεις του κάθε Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης.
Επισημαίνεται ότι με βάση την ανωτέρω νομοθεσία ο εργαζόμενος δικαιούται να ζητήσει είτε τη μεταφορά των συνταξιοδοτικών του δικαιωμάτων σε άλλο Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης που λειτουργεί στο χώρο της απασχόλησής του, είτε την αυτοτελή συνταξιοδότησή του από κάθε Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης, και να λάβει την παροχή που του αναλογεί, σε σχέση με τον χρόνο παραμονής του στο Ταμείο, όταν έχει συμπληρώσει τις απαιτούμενες προϋποθέσεις για τη χορήγηση της παροχής.
Σύμφωνα με το άρθρο 7 του ν. 4575/2018, αν ο αποχωρών εργαζόμενος δεν ζητήσει τη μεταφορά των δικαιωμάτων του σε άλλο Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης, δεν παρέχεται η δυνατότητα καταβολής εφάπαξ ποσού ισοδύναμου με την αξία των θεμελιωμένων συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων, ακόμα και εάν το ποσό αυτό είναι μικρότερο των 2.000 ευρώ. Στην περίπτωση αυτή, ο εργαζόμενος θα λάβει τη συνταξιοδοτική παροχή όταν συμπληρώσει τις προϋποθέσεις που απαιτούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του καταστατικού του Ταμείου στο οποίο ήταν ασφαλισμένος.
Επισημαίνεται ότι σε περίπτωση που λήξει η εργασιακή σχέση του εργαζόμενου και άρα και η ασφάλισή του στο Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης πριν συμπληρωθούν τα τρία έτη, τότε οι εισφορές που κατέβαλε επιστρέφονται.
Αυτό αναφέρεται σε σχετικό έγγραφο του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και αφορά τον τρόπο ενσωμάτωσης στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας 2014/50/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Απριλίου 2014, σχετικά με τις «ελάχιστες προϋποθέσεις για την προαγωγή της κινητικότητας των εργαζομένων μεταξύ των κρατών-μελών, με τη βελτίωση της απόκτησης και της διατήρησης δικαιωμάτων συμπληρωματικής συνταξιοδότησης».
Διευκρινίζεται ότι με την ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των κοινοτικών οδηγιών βελτιώνεται ακόμη περισσότερο η ενημέρωση που θα πρέπει να παρέχεται από τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης στους εργαζομένους που είναι ασφαλισμένοι σε αυτά, ανεξάρτητα από τη χώρα στην οποία εργάζονται.
Ως «σύστημα συμπληρωματικής συνταξιοδότησης» ορίζεται κάθε επαγγελματικό σύστημα ασφάλισης που χορηγεί συμπληρωματική σύνταξη. Στο πεδίο εφαρμογής των συγκεκριμένων διατάξεων που ενσωματώθηκαν με τον νόμο 4575/2018 περιλαμβάνονται τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) και οι εργαζόμενοι μέλη των ΤΕΑ οι οποίοι λόγω λήξης της σχέσης εργασίας μετακινούνται είτε σε άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είτε εντός της ελληνικής επικράτειας.
Επίσης, ως «θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα» θεωρούνται όλα τα σωρευμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα τα οποία έχουν αποκτηθεί από τον εργαζόμενο σύμφωνα με τους κανόνες του συστήματος της συμπληρωματικής συνταξιοδότησης και της ισχύουσας νομοθεσίας.
Τι προβλέπει ο νόμος
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και τις διατάξεις του νόμου 4575/2018 (άρθρα 1 έως 8) για τις συντάξεις των επαγγελματικών ταμείων ισχύουν τα εξής:
α) Το ανώτατο χρονικό διάστημα το οποίο μπορεί να ορισθεί για την απόκτηση συνταξιοδοτικού δικαιώματος σε παροχή είναι τα τρία έτη. Το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, το οποίο ορίζεται ως περίοδος θεμελίωσης του συνταξιοδοτικού δικαιώματος, είναι το χρονικό διάστημα της ενεργού συμμετοχής του ασφαλισμένου στο σύστημα συμπληρωματικής συνταξιοδότησης, που απαιτείται είτε από την κείμενη νομοθεσία είτε βάσει των κανόνων του συστήματος για τη θεμελίωση σωρευμένων συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων.
Στο ανωτέρω χρονικό διάστημα για την απόκτηση συνταξιοδοτικού δικαιώματος συνυπολογίζεται συνδυαστικά και τυχόν περίοδος αναμονής, η οποία μπορεί να προβλέπεται προκειμένου να υπαχθεί ο εργαζόμενος στο συνταξιοδοτικό πρόγραμμα του συστήματος.
β) Σε περίπτωση που έχει θεσπισθεί ελάχιστο όριο ηλικίας για την απόκτηση συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων, το εν λόγω όριο δεν μπορεί να υπερβαίνει το 21ο έτος της ηλικίας.
Επιστροφή εισφορών
Εάν κατά τη λήξη της εργασιακής σχέσης ο εργαζόμενος δεν έχει αποκτήσει συνταξιοδοτικά δικαιώματα, δηλαδή δεν έχει συμπληρώσει την τριετία που απαιτείται, τότε οι εισφορές που κατέβαλε επιστρέφονται αμέσως μετά τη λήξη της εργασιακής σχέσης με τους εξής τρόπους:
1. Εάν το σύστημα συμπληρωματικής συνταξιοδότησης ή ο εργοδότης φέρει τον επενδυτικό κίνδυνο, επιστρέφονται οι εισφορές που καταβλήθηκαν από τον εργαζόμενο.
2. Εάν ο αποχωρών εργαζόμενος φέρει τον επενδυτικό κίνδυνο, επιστρέφονται, είτε οι εισφορές που καταβλήθηκαν από αυτόν, είτε η σωρευμένη αξία των επενδύσεων που προέκυψε από αυτές τις εισφορές.
Μεταφορά δικαιωμάτων
Με τα άρθρα 5 και 7 του νόμου 4575/2018 θεσπίστηκαν τα αναγκαία μέτρα που διασφαλίζουν τη διατήρηση των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων όσων εργαζομένων αποχωρούν από τα ταμεία. Τα άρθρα αυτά αφορούν τα δικαιώματα που αποκτήθηκαν από την υπαγωγή του εργαζόμενου στο σύστημα συμπληρωματικής συνταξιοδότησης. Γι’ αυτές τις περιπτώσεις των εργαζομένων ισχύουν τα ακόλουθα:
α) Τα θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα των εργαζομένων που αποχωρούν διατηρούνται στο σύστημα συμπληρωματικής συνταξιοδότησης ως «αδρανοποιημένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα». Στην περίπτωση αυτή, ο νόμος ορίζει ότι θα πρέπει να διασφαλίζεται πως η μεταχείριση των αδρανοποιημένων συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων καθώς και της αξίας που έχουν συσσωρεύσει από τις εισφορές και την επένδυσή τους, είναι σύμφωνη με την αξία των δικαιωμάτων των ενεργών ασφαλισμένων ή την εξέλιξη των καταβαλλόμενων συνταξιοδοτικών παροχών.
Επισημαίνεται ότι ο τρόπος μεταχείρισης των αδρανοποιημένων συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων των αποχωρούντων εργαζομένων και των επιζώντων δικαιούχων τους, καθώς και της αξίας αυτών των δικαιωμάτων, περιγράφεται με σαφήνεια στους κανόνες που διέπουν το σύστημα συμπληρωματικής συνταξιοδότησης.
β) Εάν η αξία των θεμελιωμένων συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων είναι μικρότερη των 2.000 ευρώ, το σύστημα συμπληρωματικής συνταξιοδότησης δύναται να έχει τη δυνατότητα εφάπαξ ποσό ισοδύναμο με την αξία των θεμελιωμένων συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων. Η καταβολή του ποσού γίνεται κατόπιν συγκατάθεσης του εργαζόμενου και ενημέρωσής του για κάθε σχετικό με την καταβολή του ποσού θέμα, συμπεριλαμβανομένων τυχόν επιβαρύνσεων. Το ποσό των 2.000 ευρώ αναπροσαρμόζεται ετησίως με το μέσο ετήσιο γενικό Δείκτη Τιμών Καταναλωτή της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, αρχής γενομένης το 2020.
γ) Για τους εργαζόμενους- ασφαλισμένους των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης οι οποίοι αλλάζουν επαγγελματική δραστηριότητα και μεταφέρουν τα δικαιώματά τους σε άλλο Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης, που λειτουργεί στον χώρο της νέας απασχόλησής τους, εφαρμόζονται οι διατάξεις της νομοθεσίας που διέπει την επαγγελματική ασφάλιση και οι καταστατικές διατάξεις του κάθε Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης.
Επισημαίνεται ότι με βάση την ανωτέρω νομοθεσία ο εργαζόμενος δικαιούται να ζητήσει είτε τη μεταφορά των συνταξιοδοτικών του δικαιωμάτων σε άλλο Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης που λειτουργεί στο χώρο της απασχόλησής του, είτε την αυτοτελή συνταξιοδότησή του από κάθε Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης, και να λάβει την παροχή που του αναλογεί, σε σχέση με τον χρόνο παραμονής του στο Ταμείο, όταν έχει συμπληρώσει τις απαιτούμενες προϋποθέσεις για τη χορήγηση της παροχής.
Σύμφωνα με το άρθρο 7 του ν. 4575/2018, αν ο αποχωρών εργαζόμενος δεν ζητήσει τη μεταφορά των δικαιωμάτων του σε άλλο Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης, δεν παρέχεται η δυνατότητα καταβολής εφάπαξ ποσού ισοδύναμου με την αξία των θεμελιωμένων συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων, ακόμα και εάν το ποσό αυτό είναι μικρότερο των 2.000 ευρώ. Στην περίπτωση αυτή, ο εργαζόμενος θα λάβει τη συνταξιοδοτική παροχή όταν συμπληρώσει τις προϋποθέσεις που απαιτούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του καταστατικού του Ταμείου στο οποίο ήταν ασφαλισμένος.
