Η ΤΙΜΩΡΗΤΙΚΗ ΨΗΦΟΣ ΚΑΙ Η ΑΜΗΧΑΝΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΛΙΤ

Η αρχή έγινε στη Βρετανία τον Ιούνιο με τη νίκη του Brexit, όπου για πρώτη φορά πολιτικές ελίτ και αναλυτές είδαν να υλοποιείται το αδιανόητο σενάριο: Ενα ετερόκλητο πλειοψηφικό άθροισμα εκφράζει ανορθολογικά στην πρώτη δυνατή ευκαιρία την απόρριψη του πολιτικού συστήματος του κατεστημένου, εκδικείται καθυστερημένα για βίαιες ανατροπές που συνέβησαν την εποχή της Θάτσερ πριν από τρεις δεκαετίες.



Πολύ σύντομα το Ηνωμένο Βασίλειο που, ούτως ή άλλως εκτός Ευρωζώνης και με α λα καρτ συμμετοχή στην Ε.Ε., ήταν μια ειδική περίπτωση, φάνηκε να μην ξέρει τι να κάνει με την λαϊκή ετυμηγορία: Η ηγεσία του μετώπου που στήριξε το Brexit το έβαλε στα πόδια την επόμενη ημέρα, ενώ η βρετανική κυβέρνηση παραπαίει μεταξύ σκληρού ή βελούδινου διαζυγίου με την Ε.Ε.
Ενα, δύο, τρία, πολλά Brexit!

Έτσι στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες δημιουργήθηκε η προσδοκία ή καλύτερα ο ευσεβής πόθος ότι η αντισυστημική ψήφος των Βρετανών αντί για παράδειγμα προς μίμηση, μπορεί να γίνει παράδειγμα προς αποφυγήν.

Μια πιο προσεκτική ματιά στα όσα ακολούθησαν τη νίκη του Brexit δεν αναδεικνύει μόνον τη στρατηγική αμηχανία της πολιτικής ελίτ της Βρετανίας, αλλά και των Βρυξελλών και του Βερολίνου.

Οι απειλές για τιμωρητικό Brexit μοιάζουν εξωπραγματικές, καθώς η αξιοπιστία τους θα προϋπέθετε ομοφωνία, συνοχή και κανονικότητα των «27» απέναντι στην απόκλιση και την εξαίρεση.
Ενα, δύο, τρία, πολλά Brexit!

Η προσαρμογή Τραμπ
Σε αντίθεση με την αβεβαιότητα της διαχείρισης του Βrexit θα είναι η μεταβατική περίοδος μέχρι την είσοδο του Τραμπ στον Λευκό Οίκο μέχρι τις 21 Ιανουαρίου: Από τον απερχόμενο πρόεδρο Ομπάμα μέχρι το κατεστημένο του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, όλοι έχουν πλέον προτεραιότητα να διασφαλίσουν την κανονικότητα της συνέχειας που απαιτεί η θέση των ΗΠΑ ως κυρίαρχης παγκόσμιας δύναμης, αλλά και να αφήσουν περιθώριο στον νικητή των εκλογών να εκτονώσει την αντισυστημική οργή - εξέγερση που του επέτρεψε να διασφαλίσει την πλειοψηφία των εκλεκτόρων.
Ενα, δύο, τρία, πολλά Brexit!

Με άλλα λόγια, αν το Brexit και η διαχείρισή του από την πολιτική ελίτ της Βρετανίας δεν ενθαρρύνει, η μεταβατική περίοδος από σήμερα μέχρι να παραλάβει ο Τραμπ τη σκυτάλη από τον Ομπάμα, μάλλον θα αναδειχθεί τουλάχιστον σε επικοινωνιακό επίπεδο σε θετικό παράδειγμα συνδυασμού της αντισυστημικής ψήφου με την κανονικότητα της κυβερνητικής διαχείρισης.

Το φαινόμενο Τραμπ αποενοχοποιεί τον δεξιό- ακροδεξιό αντισυστημικό και αντιευρωπαϊκό λαϊκισμό στη Γηραιά Ήπειρο, από την Πολωνία και την Ουγγαρία, όπου οι κυβερνήσεις «φλερτάρουν» με την εκτροπή από τη δημοκρατική κανονικότητα, την Αυστρία όπου στις 4 Δεκεμβρίου μάλλον θα εκλεγεί πρόεδρος ο ακροδεξιός υποψήφιος στον επαναληπτικό δεύτερο γύρο της προεδρικής εκλογής και την ίδια ημέρα το «όχι» των ψηφοφόρων στο ιταλικό δημοψήφισμα να ανοίγει τον δρόμο, όχι μόνον στην παραίτηση Ρέντζι, αλλά και πολύ πιθανόν σε πρόωρες εκλογές, με τον κωμικό τηλεπαρουσιαστή Γκρίλο να προηγείται στις δημοσκοπήσεις, την εκλογική εκτόξευση της Ακροδεξιάς στην Ολλανδία τον Μάρτιο, την πρωτιά της Λεπέν στον πρώτο γύρο της προεδρικής εκλογής στη Γαλλία τον Μάιο και το εντυπωσιακό ποσοστό της ως δεύτερης δύναμης στον δεύτερο γύρο, και όλα τα παραπάνω αθροιστικά να πριμοδοτούν άγνωστο σε πιο βαθμό την «Εναλλακτική για τη Γερμανία» στις βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2017.

Προαναγγελθείσα Κρίση
Στα μέσα της δεκαετίας του ’60 ο Τσε Γκεβάρα λίγο πριν εγκαταλείψει την Κούβα για τη Βολιβία είχε ρίξει το σύνθημα «ένα, δύο, τρία περισσότερα Βιετνάμ!», ένα ντόμινο δηλαδή αντιαμερικανικών εξεγέρσεων στις χώρες του Τρίτου Κόσμου.

Σήμερα στον απόηχο του Βrexit, αλλά κυρίως στη βαριά σκιά της εκλογής Τραμπ, η Ε.Ε. - Ευρωζώνη βρίσκεται στη δυναμική του «ένα, δύο, τρία, πολλά Brexit!» σε μια πορεία παροξυσμικής κορύφωσης μιας προαναγγελθείσας προ πολλού κρίσης.

Στις ρίζες, στην καρδιά της αντισυστημικής αμφισβήτησης-εξέγερσης στη Βρετανία, τις ΗΠΑ, αλλά και την Ηπειρωτική Ευρώπη βρίσκεται η κατάρρευση της αξιοπιστίας της εναλλαγής των συστημικών κομμάτων στη διακυβέρνηση ως διέξοδο εκτόνωσης της κοινωνικής συμπίεσης μέσω διόρθωσης ή αλλαγής γραμμής πλεύσης.

Στη Βρετανία στα μέσα της δεκαετίας του ’80 και μετά, στις ΗΠΑ μετά τη δωδεκαετία Ρίγκαν - Μπους πατρός και στην Ε.Ε. μετά το Μάαστριχτ το 2001, αλλά κυρίως μετά την Κρίση της Ευρωζώνης από την άνοιξη του 2010 μέχρι και σήμερα, συνεχώς εμπεδώνεται η πεποίθηση ότι η σκληρή παγκοσμιοποίηση με τους χαμένους να είναι εγκαταλελειμμένοι στην τύχη τους και η μόνιμη σκληρή δημοσιονομική λιτότητα που επέβαλε η Γερμανία στην Ευρωζώνη είναι σταθερές που δεν αλλάζουν εντός του συστήματος και των θεσμών του με εκλογικές ανατροπές.

Φαινόμενο
Το φαινόμενο Τραμπ αποενοχοποιεί τον δεξιό- ακροδεξιό αντισυστημικό και αντιευρωπαϊκό λαϊκισμό στη Γηραιά Ήπειρο, από την Πολωνία και την Ουγγαρία, την Ολλανδία, τη Γαλλία και τη Γερμανία.

Οπως ο Τσε
Στα μέσα της δεκαετίας του ’60 ο Τσε Γκεβάρα λίγο πριν εγκαταλείψει την Κούβα για τη Βολιβία είχε ρίξει το σύνθημα «ένα, δύο, τρία περισσότερα Βιετνάμ!», ένα ντόμινο δηλαδή αντιαμερικανικών εξεγέρσεων στις χώρες του Τρίτου Κόσμου.

Αξιοπιστία τέλος
Στις ρίζες, στην καρδιά της αντισυστημικής αμφισβήτησης-εξέγερσης στη Βρετανία, τις ΗΠΑ, αλλά και την Ηπειρωτική Ευρώπη βρίσκεται η κατάρρευση της αξιοπιστίας της εναλλαγής των συστημικών κομμάτων στη διακυβέρνηση ως διέξοδο εκτόνωσης της κοινωνικής συμπίεσης μέσω διόρθωσης ή αλλαγής γραμμής πλεύσης.

Η ΘΑΤΣΕΡΙΚΗ «ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ»
Από τον Νόρμαν Τέμπιτ στον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε



Ο Νόρμαν Τέμπιτ υπουργός στις κυβερνήσεις της Θάτσερ ήταν ο ιδεολογικός Γκουρού του σκληρού Νεοφιλελευθερισμού της σιδηράς κυρίας. Ο πολιτικός του λόγος σκληρά και αυταρχικά αντισυμβατικός, με πρώτο δείγμα γραφής την ομιλία του στο Ετήσιο Κομματικό Συνέδριο των Συντηρητικών, όπου έθεσε ως στόχο το τέλος της κοινωνικής συναίνεσης που την ανέδειξε ως τροχοπέδη σε ριζικές μεταρρυθμίσεις και ανατροπές. Δεν έμεινε όμως εκεί, οι σκληρές παρεμβάσεις της Θάτσερ ήταν μονόδρομος, άρα όχι μόνον έπρεπε να υλοποιηθούν, αλλά και να αναδειχθούν ως μη αντιστρέψιμες, όποιες και αν είναι οι μελλοντικές εκλογικές και πολιτικές ανατροπές. Τα παραπάνω τα συμπύκνωσε στο σύνθημα «Δεν υπάρχει Εναλλακτική Λύση» (there is no Alternative, πιο γνωστή με τα αρχικά ΤΙΝΑ).

Μόνη διέξοδος
Δίχως αμφιβολία η δεκαετία Μπλερ και η τριετία του Γκόρντον Μπράουν δικαίωσαν τον Τέμπιτ και την (ΤΙΝΑ): Η θατσερική κληρονομιά παρέμεινε στην ουσία εκτός αμφισβήτησης, με μόνη πλέον διέξοδο των χαμένων την ακραία αντισυστημική αμφισβήτηση: Το 45% υπέρ της Ανεξαρτησίας της Σκοτίας στο Δημοψήφισμα του Σεπτεμβρίου του 2014 και η νίκη του Brexit τον Ιούνιο είναι η αμφισβήτηση της «ΤΙΝΑ», υπάρχει εναλλακτική έστω και εκτός Ηνωμένου Βασιλείου και Ε.Ε.

«ΤΙΝΑ» και στις ΗΠΑ, όπου και οι δύο εκδοχές του αμερικανικού ονείρου έχουν ακυρωθεί:

• Η νεοφιλελεύθερη εκδοχή της αυτορυθμιζόμενης αγοράς κατέρρευσε μαζί με τη Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο του 2008.

• Η Κευνσιανή εκδοχή όπως την υλοποίησε ο Ρούζβελτ στην περίοδο 1932-1945 και την συνέχισαν ο Τρούμαν, ο Κένεντι και ο Τζόνσον είναι αδύνατη σε συνθήκες ανοικτής παγκόσμιας αγοράς, όπου ο προστατευτισμός είναι αδύνατος και η φορολόγηση του μεγάλου πλούτου εξωπραγματική. Ο Ομπάμα εξελέγη ως αντισυστημικός το 2008 υποσχόμενος να υπερβεί τα παραπάνω αδιέξοδα και παρά τη διάψευση των δεσμεύσεων ο ακόμη πιο ριζοσπαστικός αντισυστημικός Σάντερς δεν θα είχε πιθανότατα επιτρέψει στον Τραμπ να εκλεγεί. Το κατεστημένο των Δημοκρατικών προτίμησε να κάνει χαρακίρι επιλέγοντας τη Χίλαρι Κλίντον για υποψήφια και έκανε δώρο στον Τραμπ τη μονοπώληση της αντισυστημικής προεκλογικής ρητορικής.

Η πιο σκληρή όμως «ΤΙΝΑ» που πριμοδοτεί πλέον ακραίους αντισυστημικούς λαϊκισμούς είναι η μόνιμη δημοσιονομική λιτότητα του Σόιμπλε, ο οποίος διαφέρει από τον Τέμπιτ, καθώς δεν κουράζεται να διεκδικεί τη θεσμική-νομική θωράκισή της, ώστε να μην επηρεάζεται από εκλογικές αναμετρήσεις και δημοψηφίσματα.

Αν μη τι άλλο, ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας λέει ωμά αυτά που σκέπτεται: Σήμερα απέναντι στη Λεπέν και τον Πέπε Γκρίλο που χτίζουν τη διεύρυνση της επιρροής τους στη συμπίεση της κοινωνίας από τη μόνιμη λιτότητα του Συμφώνου Σταθερότητας, ο Σόιμπλε ζητά κουραστικά και επίμονα η εποπτεία της δημοσιονομικής πειθαρχίας να αφαιρεθεί από την «χαλαρή» Κομισιόν και να υπαχθεί στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας που θα κρίνει με αριθμούς και ποσοστά χωρίς πολιτικές σκοπιμότητες και θα εισβάλει αυτόματα τις κυρώσεις. Η «ΤΙΝΑ» του Τέμπιτ στη δεκαετία του 80 και του Σόιμπλε σήμερα δεν πριμοδοτεί απλά τον αντισυστημικό δεξιό και ακροδεξιό λαϊκισμό -που θα εισπράξει δίχως αμφιβολία και το μπόνους της νίκης Τραμπ- δεν οδηγεί στην παρατεταμένη ύφεση και στον κοινωνικό αποκλεισμό, αλλά προβάλλει ως ασύμβατη με την επιβίωση της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας δυτικού τύπου.

Στρατηγική αμηχανία
Μια πιο προσεκτική ματιά στα όσα ακολούθησαν τη νίκη του Brexit δεν αναδεικνύει μόνον τη στρατηγική αμηχανία της πολιτικής ελίτ της Βρετανίας, αλλά και των Βρυξελλών και του Βερολίνου.

Οι απειλές για τιμωρητικό Brexit μοιάζουν εξωπραγματικές, καθώς η αξιοπιστία τους θα προϋπέθετε ομοφωνία, συνοχή και κανονικότητα των «27» απέναντι στην απόκλιση και την εξαίρεση.

Ιδεολογικός γκουρού
Ο Ν. Ντέμπιτ ιδεολογικός γκουρού της σιδηράς κυρίας έθεσε ως στόχο το τέλος της κοινωνικής συναίνεσης που την ανέδειξε ως τροχοπέδη σε ριζικές μεταρρυθμίσεις και ανατροπές. Στο ίδιο μήκος ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας ζητά κουραστικά και επίμονα η εποπτεία της δημοσιονομικής πειθαρχίας να αφαιρεθεί από την «χαλαρή» Κομισιόν.