Στην τελική ευθεία βρίσκονται οι διαβουλεύσεις μεταξύ των στελεχών του οικονομικού επιτελείου και των θεσμών με στόχο έως τις 15 Φεβρουαρίου να έχουν σταλεί -όπως έχει συμφωνηθεί- όλες οι αναγκαίες παράμετροι που εντάσσονται στην 5η αξιολόγηση.
Στόχος είναι, όπως επιβεβαίωσε και ο αρμόδιος Επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων Πάολο Τζεντιλόνι, -κατά την παρουσία του την προηγούμενη εβδομάδα στην Αθήνα- μία όσο το δυνατό πιο θετική έκθεση για την πορεία της ελληνικής οικονομίας.
Το "πόρισμα" της 5ης αξιολόγησης που θα ανακοινωθεί μαζί με όλο το "πακέτο" εγγράφων του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου στις 26/2 θα είναι το πρώτο και ίσως το πιο βασικό "εισιτήριο" για να ανοίξει και επισήμως η συζήτηση για τα ελληνικά πολιτικά αιτήματα περί μεγαλύτερου δημοσιονομικού χώρου και χαμηλότερων πλεονασμάτων.
Ταχύτερο ΑΕΠ
Ένας ακόμα μοχλός στήριξης θα δοθεί από την Κομισιόν την Πέμπτη, με την ανακοίνωση των νέων στοιχείων για την πορεία της ελληνικής (και της ευρωπαϊκής γενικότερα) οικονομίας. Προαναγγέλθηκε ταχύτερος από τον αναμενόμενο τον Νοέμβριο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Δηλαδή κοντά στο 3,4- 3,5%.
Η διαπραγμάτευση σε πολιτικό επίπεδο θα έχει ακόμα πολλά βήματα. Ωστόσο, ο επόμενος πολιτικός σταθμός θα είναι το Eurogroup της 17ης Φεβρουαρίου. Την προσεχή Δευτέρα θα υπάρξει μία ευκαιρία για πολιτικές ζυμώσεις του Υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα, με στόχο την προώθηση των ελληνικών αιτημάτων.
Τα μέτωπα
Όσο για την 5η αξιολόγηση, δεν θα καταγραφεί μόνο η πρόοδος στα προαπαιτούμενα που έληγαν στο τέλος Δεκεμβρίου, εξηγούν αρμόδιες πήγες και αναφέρονται για παράδειγμα στην πρόοδο συγκεκριμένων ιδιωτικοποιήσεων που καθυστερούσαν (Εγνατία, Ελληνικό κλπ), στην απομείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Κράτους προς ιδιώτες ή στην εύρεση λύσης αναφορικά με το μεγάλο (για τους θεσμούς) "αγκάθι" των κρατικών εγγυήσεων προς τις τράπεζες.
Θα πρέπει να δείχνουν πρόοδο και στις μεγάλες ανισορροπίες που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία. Πιο πολύ έμφαση δίδεται στο θέμα των κόκκινων δανείων το οποίο, όπως φάνηκε και την προηγούμενη εβδομάδα, αποτελεί προτεραιότητα ειδικά για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Θα πρέπει λοιπόν να καταγραφεί επαρκής πρόοδος αναφορικά με την ενεργοποίηση του σχεδίου "Ηρακλής", με την υλοποίηση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, με την επιτάχυνση των δικών και - κυρίως - με την προετοιμασία του νέου Πτωχευτικού Δικαίου που θα τεθεί σε εφαρμογή την 1η Μαΐου. Ουσιαστικά το εν λόγω ζήτημα θα είναι το βασικό αντικείμενο διαπραγματεύσεων της επόμενης αξιολόγησης. Μίας αξιολόγησης η οποία θα αποτελέσει με τη σειρά της και το τελικό "εισιτήριο" για τις αποφάσεις του Ιουνίου αναφορικά με τα κέρδη ομολόγων και τις υπόλοιπες αλλαγές στα πρωτογενή πλεονάσματα.
Οι προσφυγικές δαπάνες
Σε σχέση με τα αιτήματα της Αθήνας και το πόσο "ώριμο" είναι κάθε ένα εξ αυτών, αρμόδια στελέχη εξηγούν πως ενδεχομένως να λυθεί γρήγορα το ζήτημα εξαίρεσης προσφυγικών δαπανών αξίας 200 εκατ. από τον ορισμό του πλεονάσματος σε όρους ενισχυμένης εποπτείας. Αν αφαιρεθούν δαπάνες όπως πχ για αστυνόμευση (σ.σ. ήδη εξαιρούνται κάποιες άλλες κατηγορίες δαπανών), το ποσό θα μπορέσει να διοχετευθεί άμεσα για ελαφρύνσεις.
Οι θεσμοί είναι θετικοί. Ωστόσο, εκκρεμούν κάποια θέματα σε σχέση με το πως θα επηρεάζουν οι εν λόγω δαπάνες τους άλλους τρόπους μέτρησης των πλεονασμάτων που είναι κοινοί πανευρωπαϊκά (πχ Μεσοπρόθεσμος Δημοσιονομικός Στόχος). Κοινοτικές πηγές αναφέρουν όμως ότι είναι πολύ πιθανό αυτά τα προβλήματα να ξεπεραστούν σύντομα. Με στόχο μία πρώτη ανακοίνωση να γίνει μέσα στο επόμενο διάστημα.
Ο μηχανισμός μεταφοράς πλεονασμάτων
Όσον αφορά επίσης στο δικαίωμα μεταφοράς υπερ - πλεονασμάτων από έτος σε έτος (smoothing mechanism), το ζήτημα ενδεχομένως τελικά να μην αφορά μόνο στην Ελλάδα. Στο Eurogroup της προσεχούς Δευτέρας θα ανοίξει η συζήτηση για το πώς οι δημοσιονομικοί κανόνες θα μπορούν να παρέχουν μεν ασφάλεια, αλλά και να στηρίζουν την αναπτυξιακή διαδικασία.
Έτσι, καθώς πρόκειται για μία πρόταση η οποία ήρθε το προηγούμενο Φθινόπωρο από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, σε κύκλους των Βρυξελλών προωθείται η εξής ιδέα: ο μηχανισμός να μην αφορά μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλα τα κράτη τα οποία υπεραποδίδουν σε σχέση με τον δημοσιονομικό στόχο που έχουν.
Οι νέες ελαφρύνσεις, τα κέρδη ομολόγων και τα χαμηλότερα πλεονάσματα
Σε κάθε περίπτωση η ελληνική πλευρά προωθεί ακόμα 3 αιτήματα:
* Το ένα είναι η χρήση του υπερ-πλεονάσματος το οποίο έχει αρχίσει να φαίνεται από τις επιδόσεις του φετινού προϋπολογισμού εντός του 2020. Δηλαδή να διατεθεί για επιπλέον παροχές μέσα στον Απρίλιο - Μάιο (η δέσμευση για μείωση του ΕΝΦΙΑ και της εισφοράς αλληλεγγύης).
* Για τον Ιούνιο προσδιορίζεται το επόμενο αίτημα: η αλλαγή χρήσης των κερδών ομολόγων (640 εκατομμύρια ευρώ ανά εξάμηνο), με στόχο να χρηματοδοτήσουν συμφωνημένες επενδυτικές προσπάθειες.
* Το τρίτο ζήτημα είναι η μείωση των πλεονασμάτων από τον στόχο του 3,5% του ΑΕΠ που ισχύει έως και το 2022. Για το τελευταίο αυτό αίτημα δεν έχει δοθεί επισήμως επιστολή από την ελληνική πλευρά.
Η ελληνική θέση λοιπόν θα περιλαμβάνεται στον Μεσοπρόθεσμο Προϋπολογισμό 2021-2023 ο οποίος έχει ήδη αρχίσει να γράφεται. Ενδεχομένως να περιλαμβάνει ένα εναλλακτικό προς το παρόν σενάριο με τις παρεμβάσεις αλλά και με τα οφέλη που θα έχουν για την ανάπτυξη (και άρα για τη διατήρηση της βιωσιμότητας του χρέους).
Θα συνοδεύεται από Ανάλυση Βιωσιμότητας Χρέους η οποία θα συνιστά και την τελική πρόταση περιλαμβάνοντας τα τελικά ποσοστά διαμόρφωσης των πλεονασμάτων. Η ελληνική πλευρά θεωρεί επιθυμητή μία μείωση έως και στο 2% του ΑΕΠ αν το επιτρέπουν οι συνθήκες. Η Τράπεζα της Ελλάδος θεωρεί ήδη εφικτή μία μείωση στο 2,2% του ΑΕΠ με ρυθμό ανάπτυξης στο 2,4%- 2,5% για φέτος (έναντι 2,8% ανάπτυξης που βλέπει η ελληνική κυβέρνηση στον Προϋπολογισμό και σύμφωνα με στελέχη της αναθεωρείται προς το 3% το τελευταίο διάστημα).
Το πακέτο ελαφρύνσεων
Όσον αφορά στο ποιες ελαφρύνσεις θα έχουν προτεραιότητα στον κυβερνητικό σχεδιασμό, όπως έχει ήδη διευκρινίσει ο Πρωθυπουργός και κυβερνητικά στελέχη μετά τη μείωση του ΕΝΦΙΑ και της εισφοράς αλληλεγγύης (σ.σ. που σχεδιάζεται για τον Απρίλιο-Μάιο), προτεραιότητα δίδεται στη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών (πέραν του 0,9% που τίθεται σε ισχύ τον Ιούνιο), καθώς τονώνει την απασχόληση αλλά και στην ολοκλήρωση της μείωσης της φορολογίας των επιχειρήσεων (από το 24 στο 20%) καθώς έχει ειδική σημασία και για τους θεσμούς.
Η συνολική κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης είναι στις προτεραιότητες της κυβέρνησης, όπως και η κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος. Στον προγραμματισμό της κυβέρνησης παραμένουν και οι υπόλοιπες παρεμβάσεις - ελαφρύνσεις όπως είναι η μείωση των συντελεστών ΦΠΑ.
Η κυβέρνηση δεν έχει αποκλείσει κάποια από τις παραπάνω παρεμβάσεις του 2021-2023 να έρθει και φέτος, αν αποδειχθεί ότι υπάρχει ο απαιτούμενος δημοσιονομικός χώρος. Διαφορετικά, ανάλογα με το εύρος της μείωσης του πλεονάσματος και αποδοχής της χρήσης επιπλέον δημοσιονομικού χώρου θα διαμορφωθεί και η κατανομή των ελαφρύνσεων από το 2021 και μετά.
Στόχος είναι, όπως επιβεβαίωσε και ο αρμόδιος Επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων Πάολο Τζεντιλόνι, -κατά την παρουσία του την προηγούμενη εβδομάδα στην Αθήνα- μία όσο το δυνατό πιο θετική έκθεση για την πορεία της ελληνικής οικονομίας.
Το "πόρισμα" της 5ης αξιολόγησης που θα ανακοινωθεί μαζί με όλο το "πακέτο" εγγράφων του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου στις 26/2 θα είναι το πρώτο και ίσως το πιο βασικό "εισιτήριο" για να ανοίξει και επισήμως η συζήτηση για τα ελληνικά πολιτικά αιτήματα περί μεγαλύτερου δημοσιονομικού χώρου και χαμηλότερων πλεονασμάτων.
Ταχύτερο ΑΕΠ
Ένας ακόμα μοχλός στήριξης θα δοθεί από την Κομισιόν την Πέμπτη, με την ανακοίνωση των νέων στοιχείων για την πορεία της ελληνικής (και της ευρωπαϊκής γενικότερα) οικονομίας. Προαναγγέλθηκε ταχύτερος από τον αναμενόμενο τον Νοέμβριο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Δηλαδή κοντά στο 3,4- 3,5%.
Η διαπραγμάτευση σε πολιτικό επίπεδο θα έχει ακόμα πολλά βήματα. Ωστόσο, ο επόμενος πολιτικός σταθμός θα είναι το Eurogroup της 17ης Φεβρουαρίου. Την προσεχή Δευτέρα θα υπάρξει μία ευκαιρία για πολιτικές ζυμώσεις του Υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα, με στόχο την προώθηση των ελληνικών αιτημάτων.
Τα μέτωπα
Όσο για την 5η αξιολόγηση, δεν θα καταγραφεί μόνο η πρόοδος στα προαπαιτούμενα που έληγαν στο τέλος Δεκεμβρίου, εξηγούν αρμόδιες πήγες και αναφέρονται για παράδειγμα στην πρόοδο συγκεκριμένων ιδιωτικοποιήσεων που καθυστερούσαν (Εγνατία, Ελληνικό κλπ), στην απομείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Κράτους προς ιδιώτες ή στην εύρεση λύσης αναφορικά με το μεγάλο (για τους θεσμούς) "αγκάθι" των κρατικών εγγυήσεων προς τις τράπεζες.
Θα πρέπει να δείχνουν πρόοδο και στις μεγάλες ανισορροπίες που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία. Πιο πολύ έμφαση δίδεται στο θέμα των κόκκινων δανείων το οποίο, όπως φάνηκε και την προηγούμενη εβδομάδα, αποτελεί προτεραιότητα ειδικά για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Θα πρέπει λοιπόν να καταγραφεί επαρκής πρόοδος αναφορικά με την ενεργοποίηση του σχεδίου "Ηρακλής", με την υλοποίηση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, με την επιτάχυνση των δικών και - κυρίως - με την προετοιμασία του νέου Πτωχευτικού Δικαίου που θα τεθεί σε εφαρμογή την 1η Μαΐου. Ουσιαστικά το εν λόγω ζήτημα θα είναι το βασικό αντικείμενο διαπραγματεύσεων της επόμενης αξιολόγησης. Μίας αξιολόγησης η οποία θα αποτελέσει με τη σειρά της και το τελικό "εισιτήριο" για τις αποφάσεις του Ιουνίου αναφορικά με τα κέρδη ομολόγων και τις υπόλοιπες αλλαγές στα πρωτογενή πλεονάσματα.
Οι προσφυγικές δαπάνες
Σε σχέση με τα αιτήματα της Αθήνας και το πόσο "ώριμο" είναι κάθε ένα εξ αυτών, αρμόδια στελέχη εξηγούν πως ενδεχομένως να λυθεί γρήγορα το ζήτημα εξαίρεσης προσφυγικών δαπανών αξίας 200 εκατ. από τον ορισμό του πλεονάσματος σε όρους ενισχυμένης εποπτείας. Αν αφαιρεθούν δαπάνες όπως πχ για αστυνόμευση (σ.σ. ήδη εξαιρούνται κάποιες άλλες κατηγορίες δαπανών), το ποσό θα μπορέσει να διοχετευθεί άμεσα για ελαφρύνσεις.
Οι θεσμοί είναι θετικοί. Ωστόσο, εκκρεμούν κάποια θέματα σε σχέση με το πως θα επηρεάζουν οι εν λόγω δαπάνες τους άλλους τρόπους μέτρησης των πλεονασμάτων που είναι κοινοί πανευρωπαϊκά (πχ Μεσοπρόθεσμος Δημοσιονομικός Στόχος). Κοινοτικές πηγές αναφέρουν όμως ότι είναι πολύ πιθανό αυτά τα προβλήματα να ξεπεραστούν σύντομα. Με στόχο μία πρώτη ανακοίνωση να γίνει μέσα στο επόμενο διάστημα.
Ο μηχανισμός μεταφοράς πλεονασμάτων
Όσον αφορά επίσης στο δικαίωμα μεταφοράς υπερ - πλεονασμάτων από έτος σε έτος (smoothing mechanism), το ζήτημα ενδεχομένως τελικά να μην αφορά μόνο στην Ελλάδα. Στο Eurogroup της προσεχούς Δευτέρας θα ανοίξει η συζήτηση για το πώς οι δημοσιονομικοί κανόνες θα μπορούν να παρέχουν μεν ασφάλεια, αλλά και να στηρίζουν την αναπτυξιακή διαδικασία.
Έτσι, καθώς πρόκειται για μία πρόταση η οποία ήρθε το προηγούμενο Φθινόπωρο από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, σε κύκλους των Βρυξελλών προωθείται η εξής ιδέα: ο μηχανισμός να μην αφορά μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλα τα κράτη τα οποία υπεραποδίδουν σε σχέση με τον δημοσιονομικό στόχο που έχουν.
Οι νέες ελαφρύνσεις, τα κέρδη ομολόγων και τα χαμηλότερα πλεονάσματα
Σε κάθε περίπτωση η ελληνική πλευρά προωθεί ακόμα 3 αιτήματα:
* Το ένα είναι η χρήση του υπερ-πλεονάσματος το οποίο έχει αρχίσει να φαίνεται από τις επιδόσεις του φετινού προϋπολογισμού εντός του 2020. Δηλαδή να διατεθεί για επιπλέον παροχές μέσα στον Απρίλιο - Μάιο (η δέσμευση για μείωση του ΕΝΦΙΑ και της εισφοράς αλληλεγγύης).
* Για τον Ιούνιο προσδιορίζεται το επόμενο αίτημα: η αλλαγή χρήσης των κερδών ομολόγων (640 εκατομμύρια ευρώ ανά εξάμηνο), με στόχο να χρηματοδοτήσουν συμφωνημένες επενδυτικές προσπάθειες.
* Το τρίτο ζήτημα είναι η μείωση των πλεονασμάτων από τον στόχο του 3,5% του ΑΕΠ που ισχύει έως και το 2022. Για το τελευταίο αυτό αίτημα δεν έχει δοθεί επισήμως επιστολή από την ελληνική πλευρά.
Η ελληνική θέση λοιπόν θα περιλαμβάνεται στον Μεσοπρόθεσμο Προϋπολογισμό 2021-2023 ο οποίος έχει ήδη αρχίσει να γράφεται. Ενδεχομένως να περιλαμβάνει ένα εναλλακτικό προς το παρόν σενάριο με τις παρεμβάσεις αλλά και με τα οφέλη που θα έχουν για την ανάπτυξη (και άρα για τη διατήρηση της βιωσιμότητας του χρέους).
Θα συνοδεύεται από Ανάλυση Βιωσιμότητας Χρέους η οποία θα συνιστά και την τελική πρόταση περιλαμβάνοντας τα τελικά ποσοστά διαμόρφωσης των πλεονασμάτων. Η ελληνική πλευρά θεωρεί επιθυμητή μία μείωση έως και στο 2% του ΑΕΠ αν το επιτρέπουν οι συνθήκες. Η Τράπεζα της Ελλάδος θεωρεί ήδη εφικτή μία μείωση στο 2,2% του ΑΕΠ με ρυθμό ανάπτυξης στο 2,4%- 2,5% για φέτος (έναντι 2,8% ανάπτυξης που βλέπει η ελληνική κυβέρνηση στον Προϋπολογισμό και σύμφωνα με στελέχη της αναθεωρείται προς το 3% το τελευταίο διάστημα).
Το πακέτο ελαφρύνσεων
Όσον αφορά στο ποιες ελαφρύνσεις θα έχουν προτεραιότητα στον κυβερνητικό σχεδιασμό, όπως έχει ήδη διευκρινίσει ο Πρωθυπουργός και κυβερνητικά στελέχη μετά τη μείωση του ΕΝΦΙΑ και της εισφοράς αλληλεγγύης (σ.σ. που σχεδιάζεται για τον Απρίλιο-Μάιο), προτεραιότητα δίδεται στη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών (πέραν του 0,9% που τίθεται σε ισχύ τον Ιούνιο), καθώς τονώνει την απασχόληση αλλά και στην ολοκλήρωση της μείωσης της φορολογίας των επιχειρήσεων (από το 24 στο 20%) καθώς έχει ειδική σημασία και για τους θεσμούς.
Η συνολική κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης είναι στις προτεραιότητες της κυβέρνησης, όπως και η κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος. Στον προγραμματισμό της κυβέρνησης παραμένουν και οι υπόλοιπες παρεμβάσεις - ελαφρύνσεις όπως είναι η μείωση των συντελεστών ΦΠΑ.
Η κυβέρνηση δεν έχει αποκλείσει κάποια από τις παραπάνω παρεμβάσεις του 2021-2023 να έρθει και φέτος, αν αποδειχθεί ότι υπάρχει ο απαιτούμενος δημοσιονομικός χώρος. Διαφορετικά, ανάλογα με το εύρος της μείωσης του πλεονάσματος και αποδοχής της χρήσης επιπλέον δημοσιονομικού χώρου θα διαμορφωθεί και η κατανομή των ελαφρύνσεων από το 2021 και μετά.
