Διπλάσια κονδύλια, απ’ αυτά που απορρόφησε η Ελλάδα την εξαετία 2014-2019, καλείται να απορροφήσει η χώρα, από το ΕΣΠΑ, μέχρι το 2023.
Δηλαδή από τα 20,2 δισ. ευρώ που είναι το σύνολο της συγχρηματοδοτούμενης δαπάνης -25,8 δισ. ευρώ αν συμπεριληφθεί και το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ)-, παραμένουν στον "κουμπαρά" του ΕΣΠΑ προς απορρόφηση κονδύλια ύψους 13,587 δισ. ευρώ ή 16,580 δισ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του ΠΑΑ. Και αυτό γιατί έως το τέλος του 2019 είχαν γίνει πληρωμές μόλις 6,6 δισ. ευρώ, ή 9,26 δισ. ευρώ αν ληφθεί υπόψη και το ΠΑΑ.
Προκειμένου να μην χαθούν πόροι και το "τρένο" της ανάπτυξης, η ελληνική πλευρά έχει ξεκινήσει τις προετοιμασίες για την υποβολή των αναθεωρημένων Περιφερειακών και Τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων προς την ΕΕ –η αναθεώρηση θα ολοκληρωθεί τον Ιούνιο του 2020- για να ανέβουν οι ρυθμοί απορρόφησης της υλοποίησης του τρέχοντος ΕΣΠΑ.
Η συγκεκριμένη άσκηση είναι σίγουρα δύσκολη, τη στιγμή που τα ώριμα έργα για τα οποία υπάρχει η βεβαιότητα πως εάν ενταχθούν θα μπορέσουν να ολοκληρωθούν έγκαιρα προκειμένου να μην χαθούν πόροι, είναι λίγα. Ωστόσο οι αρμόδιες υπηρεσίες εκτιμούν ότι τελικά η Ελλάδα θα καταφέρει να απορροφήσει τα κονδύλια του ΕΣΠΑ. Πως; Με την αλλαγή της στρατηγικής. Δηλαδή οι υφιστάμενες προσκλήσεις θα επιταχυνθούν και στόχος είναι μέχρι την ολοκλήρωση της αναθεώρησης να εξαλειφθούν όλες οι εκκρεμότητες από πλευράς του Δημοσίου αλλά και μέσω της δημοσίευσης νέων στοχευμένων προσκλήσεων.
Στόχος να μην χαθεί ούτε ένα ευρώ
Ήδη οι υπηρεσίες του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων εστιάζουν στα εξής:
- Να ολοκληρωθεί εντός του έτους το "ξεκαθάρισμα" των επενδυτικών σχεδίων στο πρόγραμμα "Ανταγωνιστικότητα - Επιχειρηματικότητα - Καινοτομία" (ΕΠΑνΕΚ).
- Η απορρόφηση του προγράμματος ΕΠΑνΕΚ στο τέλος του 2020 να προσεγγίσει τα επίπεδα του 50%, από 18% που ήταν η απορρόφηση στο τέλος του 2018.
- Να προχωρήσουν κατά προτεραιότητα νέα έργα ΣΔΙΤ.
Ένας αγώνας δρόμου όχι μόνο για να μη χαθούν χρήματα, αλλά να μη χαθεί και το τρένο της ανάπτυξης. Και αυτό γιατί η Ελλάδα έχει πληρώσει ακριβά την υπο-υλοποίηση του ΕΣΠΑ και τον αργό ρυθμό απορρόφησης των κονδυλίων. Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, ανάπτυξη κατά 6,3 δισ. ευρώ μεγαλύτερη θα μπορούσε να έχει η χώρα αν την περίοδο 2015-2019 είχε αποφύγει την υπο-υλοποίηση του ΕΣΠΑ και απορροφούσε τα κοινοτικά κονδύλια με ρυθμό ανάλογο με αυτόν των κρατών του ευρωπαϊκού Νότου. Αν μάλιστα είχε φτάσει σε επιδόσεις κράτη όπως η Φινλανδία, που πρωτοπορούν, τότε το επιπλέον ΑΕΠ θα έφτανε ακόμα και στα 15 δισ. ευρώ. Και όχι μόνον αυτό. Οι πραγματοποιημένες σχετικές επενδύσεις στην Ελλάδα την αντίστοιχη περίοδο έφτασαν μόνο στα 7,4 δισ. ευρώ ή το 28% του συνολικού Προϋπολογισμού, ενώ σε άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου η υλοποίηση έχει φτάσει το 43% (Πορτογαλία) και 44% (Κύπρος).
Σε ποια προγράμματα εντοπίζεται το πρόβλημα
Οι πληρωμές στα επιχειρησιακά προγράμματα του ΕΣΠΑ στο τέλος του 2019 έφθασαν στο 32,71% της δημόσιας δαπάνης και άγγιξαν το 35,8%, αν σε αυτά συμπεριληφθούν τα κονδύλια που κατευθύνθηκαν στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ). Ωστόσο, με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (ΟΠΣ 31/12/2019), υπάρχουν κάποια προγράμματα που εμφανίζουν χαμηλή απορρόφηση. Όπως το επιχειρησιακό πρόγραμμα "Αλιεία και Θάλασσα", όπου η απορρόφηση είναι στο 18,9%, το επιχειρησιακό πρόγραμμα "Μεταρρύθμιση του Δημόσιου Τομέα". στο 26,12%, και στις Περιφέρειες Θεσσαλίας (23,65%) και Δυτικής Μακεδονίας (20,35%), αλλά και στο επιχειρησιακό πρόγραμμα "Υποδομές, Μεταφορές και Περιβάλλον", όπου το ποσοστό απορρόφησης είναι στο 29,75%.
"Κάτω από τη βάση" του 50% βρίσκονται ορισμένα επιχειρησιακά προγράμματα σε ό,τι αφορά τις νομικές δεσμεύσεις, παρά το γεγονός ότι σε αρκετά εξ αυτών το ποσοστό των ενταγμένων έργων ξεπερνά το 100%. Εν τω μεταξύ, τα συνολικά αιτήματα πληρωμών προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ποσό Ενωσιακής Στήριξης) για το 2019 ανήλθαν σε 1,65 δισ. ευρώ, όταν το 2018 ήταν 1,4 δισ. ευρώ.
Αύξηση 20% στα κονδύλια από το ΕΣΠΑ
Εν τω μεταξύ, αύξηση κατά 20% των κονδυλίων που θα λάβει η Ελλάδα για τη νέα προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ έχει ζητήσει η χώρα, όπως αναφέρουν πηγές του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Ήδη η Ελλάδα έχει "κλειδώσει" 19,2 δισ. ευρώ, ενώ εκτιμάται πως είναι ρεαλιστικός ο στόχος να λάβει η Ελλάδα το ποσό των 21 δισ. ευρώ εν όψει της προγραμματικής περιόδου 2021-2027.
Κατά τον υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων, κ. Άδωνι Γεωργιάδη, απαιτείται αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και δημιουργία ενός καλύτερου ψηφιακού περιβάλλοντος, με την ενδυνάμωση και της καινοτομικής ικανότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, καθώς και τη διευκόλυνση της πρόσβασής τους στη χρηματοδότηση. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι πόροι του ΕΣΠΑ θα πρέπει να "πιάσουν τόπο" και να κατευθυνθούν σε έργα που θα μείνουν και μετά το τέλος του ΕΣΠΑ. Για τη διαμόρφωση των προτεραιοτήτων της νέας Προγραμματικής Περιόδου του ΕΣΠΑ, βρίσκεται σε εξέλιξη διάλογος στον οποίο καθοριστικής σημασίας είναι η συμμετοχή των περιφερειαρχών. Την ίδια στιγμή, στο επίκεντρο βρίσκεται η ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ενώ το επόμενο χρονικό διάστημα θα υπάρξουν συγκεκριμένα χρηματοδοτικά εργαλεία από την Αναπτυξιακή Τράπεζα (ΕΑΤ). Σήμερα η ΕΑΤ, που αποτελεί τη μετεξέλιξη του ΕΤΕΑΝ, διαχειρίζεται κεφάλαια 1 δισ. ευρώ, "κουμπαράς" ο οποίος αυξάνεται κατά 590 εκατ. ευρώ από μεταφερόμενες πιστώσεις του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) του 2019.
Δηλαδή από τα 20,2 δισ. ευρώ που είναι το σύνολο της συγχρηματοδοτούμενης δαπάνης -25,8 δισ. ευρώ αν συμπεριληφθεί και το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ)-, παραμένουν στον "κουμπαρά" του ΕΣΠΑ προς απορρόφηση κονδύλια ύψους 13,587 δισ. ευρώ ή 16,580 δισ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του ΠΑΑ. Και αυτό γιατί έως το τέλος του 2019 είχαν γίνει πληρωμές μόλις 6,6 δισ. ευρώ, ή 9,26 δισ. ευρώ αν ληφθεί υπόψη και το ΠΑΑ.
Προκειμένου να μην χαθούν πόροι και το "τρένο" της ανάπτυξης, η ελληνική πλευρά έχει ξεκινήσει τις προετοιμασίες για την υποβολή των αναθεωρημένων Περιφερειακών και Τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων προς την ΕΕ –η αναθεώρηση θα ολοκληρωθεί τον Ιούνιο του 2020- για να ανέβουν οι ρυθμοί απορρόφησης της υλοποίησης του τρέχοντος ΕΣΠΑ.
Η συγκεκριμένη άσκηση είναι σίγουρα δύσκολη, τη στιγμή που τα ώριμα έργα για τα οποία υπάρχει η βεβαιότητα πως εάν ενταχθούν θα μπορέσουν να ολοκληρωθούν έγκαιρα προκειμένου να μην χαθούν πόροι, είναι λίγα. Ωστόσο οι αρμόδιες υπηρεσίες εκτιμούν ότι τελικά η Ελλάδα θα καταφέρει να απορροφήσει τα κονδύλια του ΕΣΠΑ. Πως; Με την αλλαγή της στρατηγικής. Δηλαδή οι υφιστάμενες προσκλήσεις θα επιταχυνθούν και στόχος είναι μέχρι την ολοκλήρωση της αναθεώρησης να εξαλειφθούν όλες οι εκκρεμότητες από πλευράς του Δημοσίου αλλά και μέσω της δημοσίευσης νέων στοχευμένων προσκλήσεων.
Στόχος να μην χαθεί ούτε ένα ευρώ
Ήδη οι υπηρεσίες του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων εστιάζουν στα εξής:
- Να ολοκληρωθεί εντός του έτους το "ξεκαθάρισμα" των επενδυτικών σχεδίων στο πρόγραμμα "Ανταγωνιστικότητα - Επιχειρηματικότητα - Καινοτομία" (ΕΠΑνΕΚ).
- Η απορρόφηση του προγράμματος ΕΠΑνΕΚ στο τέλος του 2020 να προσεγγίσει τα επίπεδα του 50%, από 18% που ήταν η απορρόφηση στο τέλος του 2018.
- Να προχωρήσουν κατά προτεραιότητα νέα έργα ΣΔΙΤ.
Ένας αγώνας δρόμου όχι μόνο για να μη χαθούν χρήματα, αλλά να μη χαθεί και το τρένο της ανάπτυξης. Και αυτό γιατί η Ελλάδα έχει πληρώσει ακριβά την υπο-υλοποίηση του ΕΣΠΑ και τον αργό ρυθμό απορρόφησης των κονδυλίων. Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, ανάπτυξη κατά 6,3 δισ. ευρώ μεγαλύτερη θα μπορούσε να έχει η χώρα αν την περίοδο 2015-2019 είχε αποφύγει την υπο-υλοποίηση του ΕΣΠΑ και απορροφούσε τα κοινοτικά κονδύλια με ρυθμό ανάλογο με αυτόν των κρατών του ευρωπαϊκού Νότου. Αν μάλιστα είχε φτάσει σε επιδόσεις κράτη όπως η Φινλανδία, που πρωτοπορούν, τότε το επιπλέον ΑΕΠ θα έφτανε ακόμα και στα 15 δισ. ευρώ. Και όχι μόνον αυτό. Οι πραγματοποιημένες σχετικές επενδύσεις στην Ελλάδα την αντίστοιχη περίοδο έφτασαν μόνο στα 7,4 δισ. ευρώ ή το 28% του συνολικού Προϋπολογισμού, ενώ σε άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου η υλοποίηση έχει φτάσει το 43% (Πορτογαλία) και 44% (Κύπρος).
Σε ποια προγράμματα εντοπίζεται το πρόβλημα
Οι πληρωμές στα επιχειρησιακά προγράμματα του ΕΣΠΑ στο τέλος του 2019 έφθασαν στο 32,71% της δημόσιας δαπάνης και άγγιξαν το 35,8%, αν σε αυτά συμπεριληφθούν τα κονδύλια που κατευθύνθηκαν στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ). Ωστόσο, με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (ΟΠΣ 31/12/2019), υπάρχουν κάποια προγράμματα που εμφανίζουν χαμηλή απορρόφηση. Όπως το επιχειρησιακό πρόγραμμα "Αλιεία και Θάλασσα", όπου η απορρόφηση είναι στο 18,9%, το επιχειρησιακό πρόγραμμα "Μεταρρύθμιση του Δημόσιου Τομέα". στο 26,12%, και στις Περιφέρειες Θεσσαλίας (23,65%) και Δυτικής Μακεδονίας (20,35%), αλλά και στο επιχειρησιακό πρόγραμμα "Υποδομές, Μεταφορές και Περιβάλλον", όπου το ποσοστό απορρόφησης είναι στο 29,75%.
"Κάτω από τη βάση" του 50% βρίσκονται ορισμένα επιχειρησιακά προγράμματα σε ό,τι αφορά τις νομικές δεσμεύσεις, παρά το γεγονός ότι σε αρκετά εξ αυτών το ποσοστό των ενταγμένων έργων ξεπερνά το 100%. Εν τω μεταξύ, τα συνολικά αιτήματα πληρωμών προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ποσό Ενωσιακής Στήριξης) για το 2019 ανήλθαν σε 1,65 δισ. ευρώ, όταν το 2018 ήταν 1,4 δισ. ευρώ.
Αύξηση 20% στα κονδύλια από το ΕΣΠΑ
Εν τω μεταξύ, αύξηση κατά 20% των κονδυλίων που θα λάβει η Ελλάδα για τη νέα προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ έχει ζητήσει η χώρα, όπως αναφέρουν πηγές του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Ήδη η Ελλάδα έχει "κλειδώσει" 19,2 δισ. ευρώ, ενώ εκτιμάται πως είναι ρεαλιστικός ο στόχος να λάβει η Ελλάδα το ποσό των 21 δισ. ευρώ εν όψει της προγραμματικής περιόδου 2021-2027.
Κατά τον υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων, κ. Άδωνι Γεωργιάδη, απαιτείται αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και δημιουργία ενός καλύτερου ψηφιακού περιβάλλοντος, με την ενδυνάμωση και της καινοτομικής ικανότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, καθώς και τη διευκόλυνση της πρόσβασής τους στη χρηματοδότηση. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι πόροι του ΕΣΠΑ θα πρέπει να "πιάσουν τόπο" και να κατευθυνθούν σε έργα που θα μείνουν και μετά το τέλος του ΕΣΠΑ. Για τη διαμόρφωση των προτεραιοτήτων της νέας Προγραμματικής Περιόδου του ΕΣΠΑ, βρίσκεται σε εξέλιξη διάλογος στον οποίο καθοριστικής σημασίας είναι η συμμετοχή των περιφερειαρχών. Την ίδια στιγμή, στο επίκεντρο βρίσκεται η ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ενώ το επόμενο χρονικό διάστημα θα υπάρξουν συγκεκριμένα χρηματοδοτικά εργαλεία από την Αναπτυξιακή Τράπεζα (ΕΑΤ). Σήμερα η ΕΑΤ, που αποτελεί τη μετεξέλιξη του ΕΤΕΑΝ, διαχειρίζεται κεφάλαια 1 δισ. ευρώ, "κουμπαράς" ο οποίος αυξάνεται κατά 590 εκατ. ευρώ από μεταφερόμενες πιστώσεις του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) του 2019.
