Ύστερα από τρία μνημόνια, περίπου 1.000 προαπαιτούμενα και διαδοχικούς εφαρμοστικούς νόμους με παρεμβάσεις στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών η Ελλάδα παραμένει στον "πάτο" της Ε.Ε. σε όρους ανταγωνιστικότητας και παραγωγικότητας.
Και αν δεν καταφέρει να κάνει το "άλμα" μέσα στα επόμενα χρόνια (προφανώς με πρόσθετες μεταρρυθμίσεις) τότε δεν θα μπορέσει σύμφωνα με το ΔΝΤ να διατηρήσει μακροπρόθεσμα ούτε "ασθενική" ανάπτυξη της τάξης του 1% ετησίως...
Διαφορετικά, αν δηλαδή συνεχισθεί η σημερινή πορεία, οδηγείται σε μακροχρόνια ύφεση 0,7% ετησίως...
Οι μεταρρυθμίσεις της αγοράς προϊόντων έχουν προχωρήσει, αναφέρει το ΔΝΤ. Αλλά το σημείο εκκίνησης ήταν πολύ χαμηλό. Έτσι. η Ελλάδα "εξακολουθεί να υστερεί σε πολλά σημεία και σημαντικά κέρδη σε όρους παραγωγικότητας δεν έχουν ακόμη πραγματωθεί".
Η αύξηση της παραγωγικότητας είναι πολύ χαμηλότερη από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης και οι ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) είναι χαμηλές. Το ΔΝΤ αναφέρει ότι έγιναν προσπάθειες για τη μείωση των φραγμών, συμπεριλαμβανομένης της απελευθέρωσης ορισμένων "κλειστών" επαγγελμάτων και της απλούστευσης της αδειοδότησης των επενδύσεων, "αλλά η εφαρμογή των ψηφισμένων μέτρων ήταν μικτή και η νέα αναπτυξιακή στρατηγική δεν περιλαμβάνει σημαντικές περαιτέρω αλλαγές".
Η επίδοση της Ελλάδας στην παγκόσμια κατάταξη ανταγωνιστικότητας που παρουσιάζει το ΔΝΤ δείχνει ότι μετά από μία περίοδο επιδείνωσης η "βαθμολογία" της σε όρους ανταγωνιστικότητας έχει βελτιωθεί, αλλά παραμένει πιο κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα. Και η διαφορά σε σχέση με τα άλλα "PIGS" είναι πάρα πολύ μεγάλη
Μία άλλη "πικρή" διαπίστωση είναι ότι το κόστος εργασίας μειώθηκε πάρα πολύ στην Ελλάδα αλλά το "όφελός" του, σε όρους ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας, ήταν πολύ περιορισμένο εξαιτίας ενός πολύ σημαντικού "επιβαρυντικού" παράγοντα: της παραγωγικότητας του ιδιωτικού τομέα που όχι μόνο δεν αυξήθηκε αλλά μειώθηκε επιβραδύνοντας το συνολικό αποτέλεσμα εν αντιθέσει με τα άλλα κράτη των μνημονίων.
Καμπανάκι για γήρανση
Όσο για το μέλλον, το ΔΝΤ τονίζει ότι τα "αρνητικά δημογραφικά στοιχεία και το ιστορικό της χαμηλής παραγωγικότητας δείχνουν ότι η τόνωση της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης της παραγωγής θα είναι μια δύσκολη μάχη". Γίνεται σαφές ότι η επίτευξη ετήσιων ρυθμών ανάπτυξης 1% ετησίως (μία εκτίμηση κοινή και στους 4 θεσμούς για την περίοδο μετά το 2022 λόγω κυρίως της γήρανσης του πληθυσμού), απαιτεί "οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα να αποδώσουν σε όρους αύξησης της απασχόλησης και της παραγωγικότητας που υπερβαίνουν την εμπειρία σε άλλα κράτη. Θα απαιτήσει, επίσης, μια μεταρρυθμιστική προσπάθεια "της οποίας ο ρυθμός και η εμβέλεια θα υπερβούν αυτό που η Ελλάδα έχει επιτύχει στο παρελθόν".
Όπως επισημαίνεται, η Ελλάδα πρόκειται να βιώσει δραματική γήρανση του πληθυσμού τις επόμενες δεκαετίες. Αναμένεται έτσι μέση ετήσια μείωση κατά 1,1% στο εργατικό δυναμικό της Ελλάδας κατά τις επόμενες τέσσερις δεκαετίες.
Παράλληλα, η αύξηση της παραγωγικότητας στην Ελλάδα ήταν ιστορικά φτωχή λόγω της "κλειστής" οικονομίας και την έμφαση σε μη εμπορεύσιμους τομείς. Η αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας (TFP) τα τελευταία 47 χρόνια υπολογίστηκε κατά μέσο όρο μόλις κατά 0,25% ετησίως, και είναι η χαμηλότερη στην Ευρωζώνη.
Αν η Ελλάδα διατηρήσει τα σημερινά επίπεδα αύξησης της παραγωγικότητας που οδηγούν σε μέσο προϊόν ανά εργαζόμενο που αυξάνεται κατά 0,4% ετησίως και (μαζί με τη γήρανση σε μείωση του αριθμού των εργαζομένων κατά -1,1%), τότε οδηγείται σε μακροπρόθεσμη ετήσια ύφεση 0,7%...
Ουσιαστικά απαιτούνται μεταρρυθμίσεις που θα τονώνουν το ΑΕΠ κατά 1,7% ετησίως, εκτιμά το Ταμείο. Το ποσοστό είναι πολύ μεγάλο δεδομένου ότι ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι η πλήρης εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που έχουν αποφασισθεί οδηγεί σε επιτάχυνση του ΑΕΠ κατά 0,8% για 10 χρόνια. Ουσιαστικά η ανάπτυξη κατά 1% θα απαιτήσει σύμφωνα με το ΔΝΤ από "τις ελληνικές αρχές και τους πολίτες να δεσμευτούν για μια εκτεταμένη περίοδο από βαθιές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις". Προϋποθέτουν ότι η Ελλάδα θα καταφέρει να αυξήσει τη συμμετοχή του εργατικού δυναμικού σε επίπεδα που υπερβαίνουν τον μέσο όρο της Ε.Ε.
Μεταρρυθμίσεις
Μοχλός επιτάχυνσης είναι σύμφωνα με το ΔΝΤ οι επενδύσεις. Μπορούν μόνο προσωρινά να προσφέρουν στήριξη αν δεν υπάρξει παράλληλα πλέγμα δράσεων για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας.
Εξηγούν ότι λόγω της μεγάλης επενδυτικής καθίζησης που προηγήθηκε, τα πρώτα χρόνια μπορεί να φανεί ακόμη και 2ψήφια άνοδός τους. Αλλά μόλις ολοκληρωθεί η μετάβαση σε υψηλότερα επίπεδα, τότε ο αντίκτυπος των αυξημένων επενδύσεων θα εξασθενίσει και θα προσδιοριστεί η δυναμική της ανάπτυξης από την εξέλιξη της παραγωγής ανά εργαζόμενο και από τον αριθμό των εργαζομένων. Εκτιμούν ότι θα έρθουν μέσω του ΕΣΠΑ κεφάλαια ίσα με το 4% του ΑΕΠ από φέτος έως και το 2022.
"Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την αύξηση της ανάπτυξης και της απασχόλησης είναι η μόνη επιλογή για μεγαλύτερη μακροπρόθεσμη αύξηση της παραγωγής" αναφέρει. Και κάνει λόγο για την εφαρμογή των παρεμβάσεων που μέχρι σήμερα υστερούν στον ενεργειακό τομέα, στο δικαστικό σύστημα, στην ελευθέρωση επαγγελμάτων, στην αδειοδότηση και αλλού.
Και αν δεν καταφέρει να κάνει το "άλμα" μέσα στα επόμενα χρόνια (προφανώς με πρόσθετες μεταρρυθμίσεις) τότε δεν θα μπορέσει σύμφωνα με το ΔΝΤ να διατηρήσει μακροπρόθεσμα ούτε "ασθενική" ανάπτυξη της τάξης του 1% ετησίως...
Διαφορετικά, αν δηλαδή συνεχισθεί η σημερινή πορεία, οδηγείται σε μακροχρόνια ύφεση 0,7% ετησίως...
Οι μεταρρυθμίσεις της αγοράς προϊόντων έχουν προχωρήσει, αναφέρει το ΔΝΤ. Αλλά το σημείο εκκίνησης ήταν πολύ χαμηλό. Έτσι. η Ελλάδα "εξακολουθεί να υστερεί σε πολλά σημεία και σημαντικά κέρδη σε όρους παραγωγικότητας δεν έχουν ακόμη πραγματωθεί".
Η αύξηση της παραγωγικότητας είναι πολύ χαμηλότερη από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης και οι ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) είναι χαμηλές. Το ΔΝΤ αναφέρει ότι έγιναν προσπάθειες για τη μείωση των φραγμών, συμπεριλαμβανομένης της απελευθέρωσης ορισμένων "κλειστών" επαγγελμάτων και της απλούστευσης της αδειοδότησης των επενδύσεων, "αλλά η εφαρμογή των ψηφισμένων μέτρων ήταν μικτή και η νέα αναπτυξιακή στρατηγική δεν περιλαμβάνει σημαντικές περαιτέρω αλλαγές".
Η επίδοση της Ελλάδας στην παγκόσμια κατάταξη ανταγωνιστικότητας που παρουσιάζει το ΔΝΤ δείχνει ότι μετά από μία περίοδο επιδείνωσης η "βαθμολογία" της σε όρους ανταγωνιστικότητας έχει βελτιωθεί, αλλά παραμένει πιο κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα. Και η διαφορά σε σχέση με τα άλλα "PIGS" είναι πάρα πολύ μεγάλη
Μία άλλη "πικρή" διαπίστωση είναι ότι το κόστος εργασίας μειώθηκε πάρα πολύ στην Ελλάδα αλλά το "όφελός" του, σε όρους ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας, ήταν πολύ περιορισμένο εξαιτίας ενός πολύ σημαντικού "επιβαρυντικού" παράγοντα: της παραγωγικότητας του ιδιωτικού τομέα που όχι μόνο δεν αυξήθηκε αλλά μειώθηκε επιβραδύνοντας το συνολικό αποτέλεσμα εν αντιθέσει με τα άλλα κράτη των μνημονίων.
Καμπανάκι για γήρανση
Όσο για το μέλλον, το ΔΝΤ τονίζει ότι τα "αρνητικά δημογραφικά στοιχεία και το ιστορικό της χαμηλής παραγωγικότητας δείχνουν ότι η τόνωση της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης της παραγωγής θα είναι μια δύσκολη μάχη". Γίνεται σαφές ότι η επίτευξη ετήσιων ρυθμών ανάπτυξης 1% ετησίως (μία εκτίμηση κοινή και στους 4 θεσμούς για την περίοδο μετά το 2022 λόγω κυρίως της γήρανσης του πληθυσμού), απαιτεί "οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα να αποδώσουν σε όρους αύξησης της απασχόλησης και της παραγωγικότητας που υπερβαίνουν την εμπειρία σε άλλα κράτη. Θα απαιτήσει, επίσης, μια μεταρρυθμιστική προσπάθεια "της οποίας ο ρυθμός και η εμβέλεια θα υπερβούν αυτό που η Ελλάδα έχει επιτύχει στο παρελθόν".
Όπως επισημαίνεται, η Ελλάδα πρόκειται να βιώσει δραματική γήρανση του πληθυσμού τις επόμενες δεκαετίες. Αναμένεται έτσι μέση ετήσια μείωση κατά 1,1% στο εργατικό δυναμικό της Ελλάδας κατά τις επόμενες τέσσερις δεκαετίες.
Παράλληλα, η αύξηση της παραγωγικότητας στην Ελλάδα ήταν ιστορικά φτωχή λόγω της "κλειστής" οικονομίας και την έμφαση σε μη εμπορεύσιμους τομείς. Η αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας (TFP) τα τελευταία 47 χρόνια υπολογίστηκε κατά μέσο όρο μόλις κατά 0,25% ετησίως, και είναι η χαμηλότερη στην Ευρωζώνη.
Αν η Ελλάδα διατηρήσει τα σημερινά επίπεδα αύξησης της παραγωγικότητας που οδηγούν σε μέσο προϊόν ανά εργαζόμενο που αυξάνεται κατά 0,4% ετησίως και (μαζί με τη γήρανση σε μείωση του αριθμού των εργαζομένων κατά -1,1%), τότε οδηγείται σε μακροπρόθεσμη ετήσια ύφεση 0,7%...
Ουσιαστικά απαιτούνται μεταρρυθμίσεις που θα τονώνουν το ΑΕΠ κατά 1,7% ετησίως, εκτιμά το Ταμείο. Το ποσοστό είναι πολύ μεγάλο δεδομένου ότι ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι η πλήρης εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που έχουν αποφασισθεί οδηγεί σε επιτάχυνση του ΑΕΠ κατά 0,8% για 10 χρόνια. Ουσιαστικά η ανάπτυξη κατά 1% θα απαιτήσει σύμφωνα με το ΔΝΤ από "τις ελληνικές αρχές και τους πολίτες να δεσμευτούν για μια εκτεταμένη περίοδο από βαθιές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις". Προϋποθέτουν ότι η Ελλάδα θα καταφέρει να αυξήσει τη συμμετοχή του εργατικού δυναμικού σε επίπεδα που υπερβαίνουν τον μέσο όρο της Ε.Ε.
Μεταρρυθμίσεις
Μοχλός επιτάχυνσης είναι σύμφωνα με το ΔΝΤ οι επενδύσεις. Μπορούν μόνο προσωρινά να προσφέρουν στήριξη αν δεν υπάρξει παράλληλα πλέγμα δράσεων για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας.
Εξηγούν ότι λόγω της μεγάλης επενδυτικής καθίζησης που προηγήθηκε, τα πρώτα χρόνια μπορεί να φανεί ακόμη και 2ψήφια άνοδός τους. Αλλά μόλις ολοκληρωθεί η μετάβαση σε υψηλότερα επίπεδα, τότε ο αντίκτυπος των αυξημένων επενδύσεων θα εξασθενίσει και θα προσδιοριστεί η δυναμική της ανάπτυξης από την εξέλιξη της παραγωγής ανά εργαζόμενο και από τον αριθμό των εργαζομένων. Εκτιμούν ότι θα έρθουν μέσω του ΕΣΠΑ κεφάλαια ίσα με το 4% του ΑΕΠ από φέτος έως και το 2022.
"Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την αύξηση της ανάπτυξης και της απασχόλησης είναι η μόνη επιλογή για μεγαλύτερη μακροπρόθεσμη αύξηση της παραγωγής" αναφέρει. Και κάνει λόγο για την εφαρμογή των παρεμβάσεων που μέχρι σήμερα υστερούν στον ενεργειακό τομέα, στο δικαστικό σύστημα, στην ελευθέρωση επαγγελμάτων, στην αδειοδότηση και αλλού.
