Η κατάθεση στη Βουλή του προϋπολογισμού του 2019 - εν μέσω μίας καταιγίδας εκθέσεων/πορισμάτων της Κομισιόν για την ελληνική οικονομία – ξεκαθαρίζει ένα μέρος της "εικόνας" για την πολιτική που θα ακολουθηθεί στην Ελλάδα, με ελαφρύνσεις 910 εκατ. ευρώ για συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες και διατήρηση της λιτότητας στο σύνολο της κοινωνίας και της οικονομίας.
Ωστόσο, σηματοδοτεί έναν νέο γύρο διαπραγματεύσεων για να "κλειδώσουν" τα οριστικά δεδομένα για την ελληνική οικονομία.
Το θέμα του "μερίσματος" του 2018 μένει μετέωρο, με την κυβέρνηση να μην έχει – σύμφωνα με την Κομισιόν – αποκαλύψει τις προθέσεις της. Το ίδιο ισχύει και για την διάδοχη κατάσταση του νόμου Κατσέλη. Ο λόγος για δύο μέτωπα τα οποία σύμφωνα με πληροφορίες επιχειρείται να λυθούν άμεσα, στο καλύτερο σενάριο στο Eurogroup της 3ης Δεκεμβρίου.
Παράλληλα αρχίζει ένας νέος μαραθώνιος για το τελεσίγραφο που έδωσαν οι δανειστές στην κυβέρνηση αναφορικά με τα μετέωρα 16 προαπαιτούμενα που συνδέονται με τις παρεμβάσεις στο χρέος και με την ευάλωτη εικόνα της χώρας έναντι των αγορών. Ως επόμενο ορόσημο αναφέρουν τον Φεβρουάριο, αλλά και την σχεδιαζόμενη -σύμφωνα με πληροφορίες- άφιξη των θεσμών στην Αθήνα σε επίπεδο επικεφαλής το δεύτερο μισό του Ιανουαρίου.
Ο νέος προϋπολογισμός
Ο προϋπολογισμός βασίζει τις προβλέψεις του για παροχές 910 εκατ. ευρώ το 2019 σε μείωση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά 250 εκατ. ευρώ το 2019. Το ΠΔΕ διαμορφώνεται στα 6,75 δισ. ευρώ το 2019 (αντί για 7 δισ. ευρώ στο Προσχέδιο και 7,3 δισ. ευρώ στο Μεσοπρόθεσμο). Επίσης κόπηκαν στο μισό (στα 51 εκατ. ευρώ) οι επιδοτήσεις εισφορών των νέων εργαζομένων.
Επιπλέον, σύμφωνα με την Κομισιόν, εντάσσεται στις τακτικές δαπάνες και η παρέμβαση του μεταφορικού ισοδυνάμου. Από την άλλη, διπλασιάστηκε στα 400 εκατ. ευρώ το επίδομα στέγασης.
Ενδιαφέρον είναι ότι η κυβέρνηση στο σχέδιο Προϋπολογισμού του 2019 έχει διαμορφώσει ένα μαξιλάρι "πιστώσεων προς κατανομή" αξίας 3 δισ. ευρώ περίπου. Είναι υψηλότερο από κάθε άλλη χρονιά και "φωτογραφίζει" είτε το πεδίο χρηματοδότησης κάθε είδους αποκλίσεων, είτε νέων πακέτων παροχών. Η πίστωση υπό κατανομή το 2017 (που τροφοδοτεί και το ΠΔΕ αλλά αφήνει ένα υπόλοιπο) ήταν 6,1 δισ. ευρώ και χρηματοδότησε το ΠΔΕ με 5,95 δισ. ευρώ, το 2018 είναι 8 δισ. ευρώ (χρηματοδοτώντας το ΠΔΕ με 6,75 δισ. και το 2019 αυξάνονται κατά 20,9% σε 9,69 δισ. ευρώ (χρηματοδοτώντας το ΠΔΕ 6.75 δισ. ευρώ)…
Συνολικά, τα καθαρά έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού αναμένεται να ανέλθουν σε 53.806 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 190 εκατ. σε σχέση με το 2018 και κατά 392 εκατ. σε σχέση με τον στόχο του Μεσοπρόθεσμου του Μαΐου (ΜΠΔΣ). Οι συνολικές δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτος 2019, εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 56.956 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 573 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ 2019-2022.
Πόρισμα Κομισιόν για προϋπολογισμό
Στο πόρισμά της Κομισιόν για τον προϋπολογισμό αναφέρεται ότι η Ελλάδα θα πρέπει να ετοιμάσει ένα νέο πολυετή προϋπολογισμό (δηλαδή Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης), το οποίο θα καταθέσει εγκαίρως -όπως επισημαίνεται- και θα πρέπει να περιγράφεται ο στόχος μεσοπρόθεσμης δημοσιονομικής πολιτικής (2020 – 2022). Εξηγεί ότι αυτό δεν έχει συμβεί μέχρι στιγμής γιατί η Ελλάδα ήταν σε μνημόνιο.
Στην ίδια έκθεση καταγράφονται οι αποκλίσεις ανάμεσα σε κυβέρνηση και Κομισιόν αναφορικά με τις προβολές του 2019. Η Κομισιόν να βλέπει ανάπτυξη 2,2% (αντί για 2,5%) το 2019, στην οποία στηρίζει τις προβλέψεις της η κυβέρνηση. Ο λόγος για μία απόκλιση η οποία θεωρείται μεν αποδεκτή, αλλά περιορίζει τις διεκδικήσεις της Ελλάδος για διανομή μερίσματος φέτος.
Η Κομισιόν εκτιμά ότι το πρωτογενές πλεόνασμα το 2018 θα φτάσει στο 3,7% του ΑΕΠ και στο 3,5% του 2019. Και τούτο όταν η κυβέρνηση βασίζεται σε πρωτογενές πλεόνασμα 3,98% φέτος και 3,6% το 2019.
Διαφορές υπάρχουν και στο χρέος, με την κυβέρνηση να υπολογίζει ότι θα διαμορφωθεί στο 180,4% φέτος και στο 167,8% του ΑΕΠ το 2019, με την Κομισιόν να το υπολογίζει στο 172% του ΑΕΠ το 2019 και στο 183% φέτος.
Η διαφοροποίησή του αυτή σε ένα βαθμό συνδέεται με το χαμηλότερο ΑΕΠ και πρωτογενή πλεονάσματα που προβλέπει η Κομισιόν. Πάντως στην αξιολόγησή της δεν προβάλλει ενστάσεις αναφορικά με τον ελληνικό προϋπολογισμό.
Αποκαλύπτεται επίσης στην ίδια έκθεση ότι εστάλη επιστολή από την ελληνική πλευρά στις 20 Νοεμβρίου στις Βρυξέλλες στην οποία αναλύθηκαν οι νέες παροχές των 910 εκατομμυρίων ευρώ του 2019 αλλά και οι πρόσθετες περικοπές στις οποίες πέρα από τη μείωση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (στα 6,75 δισ. ευρώ ή κατά 550 εκατομμύρια ευρώ) περιλαμβάνεται και την αλλαγή του τρόπου υπολογισμού του μεταφορικού ιΙσοδύναμου προς τα νησιά του Αιγαίου: όπως επισημαίνεται από την Κομισιόν πλέον εντάσσεται στα υφιστάμενα όρια δαπανών του προϋπολογισμού, δηλαδή τα χρήματα θα πρέπει να βρεθούν μέσα από νοικοκύρεμα/περιστολή άλλων δαπανών.
Έκθεση ενισχυμένης εποπτείας
Ειδική σημασία δίνει η Κομισιόν στην Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας, η οποία ανακοινώθηκε επίσης χθες, υποκαθιστώντας τις τριμηνιαίες εκθέσεις των Θεσμών τον καιρό του μνημονίου. Η επόμενη έκθεση προγραμματίζεται για το τέλος Φεβρουαρίου, ούτως ώστε να "κουμπώσει" χρονικά -σύμφωνα με πληροφορίες- με αντίστοιχη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Θεωρείται ιδιαιτέρως κρίσιμη καθώς είναι αυτή η οποία θα καθορίσει αν θα ενεργοποιηθούν ή όχι οι παρεμβάσεις στο χρέος που συνδέονται με προαπαιτούμενα. Μάλιστα πλέον στην έκθεση ποσοτικοποιούνται επισήμως σε 640 εκατ. ευρώ από κέρδη ομολόγων (ανά εξάμηνο) και σε 220 εκατ ευρώ ετησίως από τη διατήρηση του χαμηλού επιτοκίου.
Επιπλέον, όπως ανέφερε χθες ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ντομπρόβσκις, καθώς η Ελλάδα χρηματοδοτήθηκε τον Αύγουστο από τον ESM με 15 δισ. ευρώ (η τελευταία δόση του δανείου), πρέπει να περάσουν έξι μήνες έως την επόμενη εκταμίευση. Έτσι ο χρονικός ορίζοντας για αυτό το "πακέτο" διαμορφώνεται προς τον προσεχή Φεβρουάριο και τη δεύτερη αξιολόγηση.
Το πρόβλημα είναι ότι η κυβέρνηση έως τότε θα πρέπει να ολοκληρώσει το πακέτο προαπαιτούμενων/δεσμεύσεων της Ενισχυμένης Εποπτείας και προς το παρόν η Έκθεση αποκαλύπτει ότι δεν έχει ολοκληρωθεί πλήρως καμία από τις παρεμβάσεις, αν και σε κάποιες εξ αυτών υπάρχει κάποια πρόοδος.
Στην ίδια έκθεση αποκαλύπτεται η εκτίμηση ότι η ανάπτυξη θα συνεχίσει τις χαμηλές πτήσεις και το 2020, και θα διαμορφωθεί, σύμφωνα με την Κομισιόν, από το 2,2% του ΑΕΠ το 2019 στο 2,3% του ΑΕΠ.
Γίνεται ειδική μνεία για την πορεία των ελληνικών ομολόγων η οποία, όπως γίνεται σαφές, καθρεφτίζει και τις δυσκολίες στο διεθνές περιβάλλον αλλά και την εγχώρια μεταβλητότητα.
Σε ένα από τα βασικότερα προβλήματα ανάγεται το θέμα των κόκκινων δανείων και επισημαίνεται ότι η εύρεση λύσης και η εκκαθάρισή τους απαιτεί πολυετή διατηρήσιμη ανάπτυξη σε συνέργεια με συνεχή εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων κατά τη διάρκεια των οποίων η Ελλάδα είναι πιθανό να παραμένει εκτεθειμένη σε οικονομικά σοκ.
Ειδική σημασία, πέρα από τις τράπεζες, δίδεται και στην ανάκτηση του επενδυτικού κεφαλαίου που έχει εξαερωθεί και το καιρό της κρίσης. Επισημαίνεται ότι η αξία των επενδύσεων μειώθηκε κατά 65% από το 2007 μέχρι το 2017. Αυτή η απόκλιση στις ροές επενδύσεων μπορεί να διορθωθεί μέσα σε κάποια χρόνια, επισημαίνεται, αν οι προσπάθειες για την στήριξη του επιχειρηματικού περιβάλλοντος ενισχυθούν, ειδικά στα πεδία του συστήματος δικαιοσύνης, του κτηματολογίου και της υπόλοιπης νομοθεσίας σε σχέση με τα ακίνητα.
Στον αέρα το αφορολόγητο
Για το θέμα της μείωσης αφορολογήτου το 2020 στην ίδια έκθεση γίνεται σαφές ότι οι ελληνικές αρχές δεν έχουν ενημερώσει τους θεσμούς αναφορικά με τα σχέδια τους για να αλλάξουν το νομοθετημένο πακέτο που συνδέεται με την μείωση του αφορολογήτου το 2020. Ωστόσο, περιλαμβάνει τη θετική γνώμη αναφορικά με τη συμφωνία για το πακέτο του 2019 και γίνεται σαφής αναφορά ότι δεν είναι αναγκαίο το προ-νομοθετημένο πακέτο περικοπών στις συντάξεις όχι μόνο για το 2019 αλλά και μεσοπρόθεσμα. Ωστόσο αντικαθίσταται από το πάγωμα των συντάξεων έως το 2022 καθώς με αυτή την κίνηση το δημοσιονομικό αποτέλεσμα αναμένεται να είναι το ίδιο και η δαπάνη για συντάξεις εκτιμάται ότι θα μειωθεί από το 17% του ΑΕΠ το 2016 στο 13% το 2027 (δηλαδή στο μέσο όρο της ευρωζώνης).
Κίνδυνοι
Η Κομισιόν αναφέρει ότι οι προβολές του 2019 έχουν ένα βαθμό αβεβαιότητας κυρίως στο πεδίο του των δαπανών. Οι επιδόσεις της κυβέρνησης σχετίζονται με την υπερβολική περιστολή τους η οποία έχει επιπτώσεις στην ανάπτυξη, επισημαίνουν.
Ένας άλλος κίνδυνος που αναφέρεται είναι αυτός των δικαστικών αποφάσεων οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη και μπορούν να ανατρέψουν θεσπισμένα μέτρα μέτρα. Επισημαίνεται ότι οι ελληνικές αρχές πρέπει να παρακολουθούν τους δημοσιονομικούς κινδύνους περιλαμβανομένων και των δικαστικών αποφάσεων και καλούνται να λάβουν διορθωτικά μέτρα για να διασφαλίσουν τους μεσοπρόθεσμους δημοσιονομικούς στόχους.
Μέρισμα
Αναφορικά με το μέρισμα και την πρόθεση της Κυβέρνησης να προχωρήσει σε παροχές εντός του 2018 η Κομισιόν ξεκαθαρίζει ότι δεν έχει λάβει καμία συγκεκριμένη πρόταση από τις ελληνικές αρχές και κάνει σαφές ότι τέτοια μέτρα μπορούν να ληφθούν υπόψη και να εξεταστούν μόνο αφού διασφαλιστεί πρώτα ένα περιθώριο ασφαλείας έναντι πιθανών μελλοντικών αναθεωρήσεων του δημοσιονομικού αποτελέσματος (δηλαδή του 3,5% του ΑΕΠ). Προσθέτει επίσης ότι ακόμα και σε αυτή την περίπτωση η προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στην εκκαθάριση των οφειλών του Κράτους προς ιδιώτες και στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων που απορρέουν από δικαστικές αποφάσεις.
Κριτική ασκείται για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς ιδιώτες οι οποίες έπρεπε να μηδενιστούν στο τέλος του έτους. Επισημαίνεται ότι στο τέλος Αυγούστου έφταναν στα 3,2 δισ. ευρώ.
Νόμος Κατσέλη
Μνεία γίνεται και για το νόμο Κατσέλη, για την κατάργηση του από την 1η Ιανουαρίου και για την πρόθεση της Κυβέρνησης να υπάρξει ένας νομοθετικός συμβιβασμός ο οποίος, όπως επισημαίνεται, θα πρέπει να γίνει μετά από διάλογο με όλους τους ενδιαφερόμενους.
Γίνεται σαφές το αναλυτικό κείμενο της έκθεσης Ενισχυμένης Εποπτείας ότι προς το παρόν η κυβέρνηση δεν έχει παράσχει στους δανειστές λεπτομέρειες αναφορικά με τις παρεμβάσεις που θέλει να κάνει στο νόμο Κατσέλη…
Αγορές
Στην αγορά προϊόντων και Εργασίας, έμφαση δίδεται στην μη αναστροφή των μεταρρυθμίσεων στο πεδίο των συλλογικών διαπραγματεύσεων και στον κατώτατο μισθό, επισημαίνοντας ότι η όποια απόφαση θα πρέπει να ληφθεί μετά από συνεργασία και συνεννόηση με τους κοινωνικούς εταίρους. Καταγράφονται καθυστερήσεις στην αγορά προϊόντων, στις παρεμβάσεις στον ενεργειακό τομέα και θεωρείται από τώρα δεδομένο στο πεδίο των αποκρατικοποιήσεων ότι δεν θα καταστεί εφικτή η μεταφορά του ΟΑΚΑ στο Υπερταμείο έως το τέλος του έτους όπως είχε συμφωνηθεί.
Αστερίσκοι υπάρχουν και σε άλλα πεδία: σε αυτά των ιδιωτικοποιήσεων αλλά και στο δημόσιο τομέα, καθώς όπως γίνεται σαφές το προσωρινό προσωπικό αυξήθηκε σε σχέση με το 2017.
Επισημαίνεται η ανάγκη να επιταχυνθούν παραπάνω οι τομές στο δικαστικό σύστημα (στο οποίο παρατηρήθηκε μικρή πρόοδος κατά τη διάρκεια του μνημονίου), ενώ υπάρχει και ξεχωριστή παράγραφος για τον πρώην Πρόεδρο της ΕΛΣΤΑΤ κ. Γεωργίου και για την ολοκλήρωση της δικαστικής διαμάχης με το ελληνικό δημόσιο.
Κόκκινη κάρτα στο ΥΠΟΙΚ για μισθολογικές αυξήσεις – διαθέσιμα και για το 2021
Κριτική ασκείται και στην απόφαση του υπουργείου Οικονομικών να αυξήσει τους μισθούς τους εργαζόμενους του, μία κίνηση η οποία γίνεται σαφές ότι δεν είναι ευθυγραμμισμένη με τις απαιτήσεις του Ενιαίου Μισθολογίου και με τις δεσμεύσεις του προγράμματος του ESM. Εκτιμάται ότι προκαλεί πιέσεις για ανάλογες μισθολογικές αυξήσεις σε άλλους τομείς, οι οποίες συστήνεται να συγκρατηθούν.
Αναφορικά με τα διαθέσιμα του ελληνικού δημοσίου σύμφωνα με την Κομισιόν, το ΥΠΟΙΚ εκτιμά ότι θα φτάσουν στα 26,6 δισ. ευρώ στο τέλος του 2018 και θα διαμορφωθούν σε 15,5 δισ. ευρώ στο τέλος του 2019, ακόμη και αν δεν υπάρξει καμία κίνηση επιστροφής στις αγορές. Για το 2020 οι ανάγκες χρηματοδότησης υπολογίζονται σε 10 δισ. ευρώ, κάτι το οποίο οδηγεί στην εκτίμηση ότι το μαξιλάρι διαθεσίμων μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του ελληνικού Δημοσίου έως και το 2021 χωρίς έξοδο στις αγορές.
Ωστόσο, καθίσταται σαφές ότι μία μακροχρόνια απουσία από τις αγορές διαταράσσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και για αυτό το λόγο είναι αναγκαίο να διατηρηθεί η πρόοδος στις μεταρρυθμίσεις και η εμπιστοσύνη στις προοπτικές της οικονομίας, ούτως ώστε να δρομολογηθεί αυτή η επιστροφή στις αγορές.
Οι 16 εκκρεμότητες
Στην έκθεση καταγράφονται μία προς μία οι παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου του 2018. Από αυτές τις 16 δράσεις θα κριθεί η ενεργοποίηση ή όχι των μέτρων για το χρέος. Καθίσταται σαφές ότι δεν έχει ολοκληρωθεί καμία, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις η καθυστέρηση είναι τόσο μεγάλη που απαιτείται μεγάλη εγρήγορση.
Οι δεσμεύσεις με μεγάλη καθυστέρηση περιλαμβάνουν το προσωπικό της ΑΑΔΕ, την εκκαθάριση των οφειλών προς ιδιώτες, την ανάπτυξη του συστήματος πρωτοβάθμιας ιατρικής περίθαλψης και των κεντρικών προμηθειών υγειονομικής περίθαλψης, το νομικό πλαίσιο των NPEs και του νόμου Κατσέλη,, τις διαδικασίες αδειοδότησης, τη μεταφορά του Ολυμπιακού Κέντρου στο Υπερταμείο και το Δημόσιο με τον διορισμό γραμματέων.
Ωστόσο, σηματοδοτεί έναν νέο γύρο διαπραγματεύσεων για να "κλειδώσουν" τα οριστικά δεδομένα για την ελληνική οικονομία.
Το θέμα του "μερίσματος" του 2018 μένει μετέωρο, με την κυβέρνηση να μην έχει – σύμφωνα με την Κομισιόν – αποκαλύψει τις προθέσεις της. Το ίδιο ισχύει και για την διάδοχη κατάσταση του νόμου Κατσέλη. Ο λόγος για δύο μέτωπα τα οποία σύμφωνα με πληροφορίες επιχειρείται να λυθούν άμεσα, στο καλύτερο σενάριο στο Eurogroup της 3ης Δεκεμβρίου.
Παράλληλα αρχίζει ένας νέος μαραθώνιος για το τελεσίγραφο που έδωσαν οι δανειστές στην κυβέρνηση αναφορικά με τα μετέωρα 16 προαπαιτούμενα που συνδέονται με τις παρεμβάσεις στο χρέος και με την ευάλωτη εικόνα της χώρας έναντι των αγορών. Ως επόμενο ορόσημο αναφέρουν τον Φεβρουάριο, αλλά και την σχεδιαζόμενη -σύμφωνα με πληροφορίες- άφιξη των θεσμών στην Αθήνα σε επίπεδο επικεφαλής το δεύτερο μισό του Ιανουαρίου.
Ο νέος προϋπολογισμός
Ο προϋπολογισμός βασίζει τις προβλέψεις του για παροχές 910 εκατ. ευρώ το 2019 σε μείωση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά 250 εκατ. ευρώ το 2019. Το ΠΔΕ διαμορφώνεται στα 6,75 δισ. ευρώ το 2019 (αντί για 7 δισ. ευρώ στο Προσχέδιο και 7,3 δισ. ευρώ στο Μεσοπρόθεσμο). Επίσης κόπηκαν στο μισό (στα 51 εκατ. ευρώ) οι επιδοτήσεις εισφορών των νέων εργαζομένων.
Επιπλέον, σύμφωνα με την Κομισιόν, εντάσσεται στις τακτικές δαπάνες και η παρέμβαση του μεταφορικού ισοδυνάμου. Από την άλλη, διπλασιάστηκε στα 400 εκατ. ευρώ το επίδομα στέγασης.
Ενδιαφέρον είναι ότι η κυβέρνηση στο σχέδιο Προϋπολογισμού του 2019 έχει διαμορφώσει ένα μαξιλάρι "πιστώσεων προς κατανομή" αξίας 3 δισ. ευρώ περίπου. Είναι υψηλότερο από κάθε άλλη χρονιά και "φωτογραφίζει" είτε το πεδίο χρηματοδότησης κάθε είδους αποκλίσεων, είτε νέων πακέτων παροχών. Η πίστωση υπό κατανομή το 2017 (που τροφοδοτεί και το ΠΔΕ αλλά αφήνει ένα υπόλοιπο) ήταν 6,1 δισ. ευρώ και χρηματοδότησε το ΠΔΕ με 5,95 δισ. ευρώ, το 2018 είναι 8 δισ. ευρώ (χρηματοδοτώντας το ΠΔΕ με 6,75 δισ. και το 2019 αυξάνονται κατά 20,9% σε 9,69 δισ. ευρώ (χρηματοδοτώντας το ΠΔΕ 6.75 δισ. ευρώ)…
Συνολικά, τα καθαρά έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού αναμένεται να ανέλθουν σε 53.806 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 190 εκατ. σε σχέση με το 2018 και κατά 392 εκατ. σε σχέση με τον στόχο του Μεσοπρόθεσμου του Μαΐου (ΜΠΔΣ). Οι συνολικές δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτος 2019, εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 56.956 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 573 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ 2019-2022.
Πόρισμα Κομισιόν για προϋπολογισμό
Στο πόρισμά της Κομισιόν για τον προϋπολογισμό αναφέρεται ότι η Ελλάδα θα πρέπει να ετοιμάσει ένα νέο πολυετή προϋπολογισμό (δηλαδή Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης), το οποίο θα καταθέσει εγκαίρως -όπως επισημαίνεται- και θα πρέπει να περιγράφεται ο στόχος μεσοπρόθεσμης δημοσιονομικής πολιτικής (2020 – 2022). Εξηγεί ότι αυτό δεν έχει συμβεί μέχρι στιγμής γιατί η Ελλάδα ήταν σε μνημόνιο.
Στην ίδια έκθεση καταγράφονται οι αποκλίσεις ανάμεσα σε κυβέρνηση και Κομισιόν αναφορικά με τις προβολές του 2019. Η Κομισιόν να βλέπει ανάπτυξη 2,2% (αντί για 2,5%) το 2019, στην οποία στηρίζει τις προβλέψεις της η κυβέρνηση. Ο λόγος για μία απόκλιση η οποία θεωρείται μεν αποδεκτή, αλλά περιορίζει τις διεκδικήσεις της Ελλάδος για διανομή μερίσματος φέτος.
Η Κομισιόν εκτιμά ότι το πρωτογενές πλεόνασμα το 2018 θα φτάσει στο 3,7% του ΑΕΠ και στο 3,5% του 2019. Και τούτο όταν η κυβέρνηση βασίζεται σε πρωτογενές πλεόνασμα 3,98% φέτος και 3,6% το 2019.
Διαφορές υπάρχουν και στο χρέος, με την κυβέρνηση να υπολογίζει ότι θα διαμορφωθεί στο 180,4% φέτος και στο 167,8% του ΑΕΠ το 2019, με την Κομισιόν να το υπολογίζει στο 172% του ΑΕΠ το 2019 και στο 183% φέτος.
Η διαφοροποίησή του αυτή σε ένα βαθμό συνδέεται με το χαμηλότερο ΑΕΠ και πρωτογενή πλεονάσματα που προβλέπει η Κομισιόν. Πάντως στην αξιολόγησή της δεν προβάλλει ενστάσεις αναφορικά με τον ελληνικό προϋπολογισμό.
Αποκαλύπτεται επίσης στην ίδια έκθεση ότι εστάλη επιστολή από την ελληνική πλευρά στις 20 Νοεμβρίου στις Βρυξέλλες στην οποία αναλύθηκαν οι νέες παροχές των 910 εκατομμυρίων ευρώ του 2019 αλλά και οι πρόσθετες περικοπές στις οποίες πέρα από τη μείωση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (στα 6,75 δισ. ευρώ ή κατά 550 εκατομμύρια ευρώ) περιλαμβάνεται και την αλλαγή του τρόπου υπολογισμού του μεταφορικού ιΙσοδύναμου προς τα νησιά του Αιγαίου: όπως επισημαίνεται από την Κομισιόν πλέον εντάσσεται στα υφιστάμενα όρια δαπανών του προϋπολογισμού, δηλαδή τα χρήματα θα πρέπει να βρεθούν μέσα από νοικοκύρεμα/περιστολή άλλων δαπανών.
Έκθεση ενισχυμένης εποπτείας
Ειδική σημασία δίνει η Κομισιόν στην Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας, η οποία ανακοινώθηκε επίσης χθες, υποκαθιστώντας τις τριμηνιαίες εκθέσεις των Θεσμών τον καιρό του μνημονίου. Η επόμενη έκθεση προγραμματίζεται για το τέλος Φεβρουαρίου, ούτως ώστε να "κουμπώσει" χρονικά -σύμφωνα με πληροφορίες- με αντίστοιχη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Θεωρείται ιδιαιτέρως κρίσιμη καθώς είναι αυτή η οποία θα καθορίσει αν θα ενεργοποιηθούν ή όχι οι παρεμβάσεις στο χρέος που συνδέονται με προαπαιτούμενα. Μάλιστα πλέον στην έκθεση ποσοτικοποιούνται επισήμως σε 640 εκατ. ευρώ από κέρδη ομολόγων (ανά εξάμηνο) και σε 220 εκατ ευρώ ετησίως από τη διατήρηση του χαμηλού επιτοκίου.
Επιπλέον, όπως ανέφερε χθες ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ντομπρόβσκις, καθώς η Ελλάδα χρηματοδοτήθηκε τον Αύγουστο από τον ESM με 15 δισ. ευρώ (η τελευταία δόση του δανείου), πρέπει να περάσουν έξι μήνες έως την επόμενη εκταμίευση. Έτσι ο χρονικός ορίζοντας για αυτό το "πακέτο" διαμορφώνεται προς τον προσεχή Φεβρουάριο και τη δεύτερη αξιολόγηση.
Το πρόβλημα είναι ότι η κυβέρνηση έως τότε θα πρέπει να ολοκληρώσει το πακέτο προαπαιτούμενων/δεσμεύσεων της Ενισχυμένης Εποπτείας και προς το παρόν η Έκθεση αποκαλύπτει ότι δεν έχει ολοκληρωθεί πλήρως καμία από τις παρεμβάσεις, αν και σε κάποιες εξ αυτών υπάρχει κάποια πρόοδος.
Στην ίδια έκθεση αποκαλύπτεται η εκτίμηση ότι η ανάπτυξη θα συνεχίσει τις χαμηλές πτήσεις και το 2020, και θα διαμορφωθεί, σύμφωνα με την Κομισιόν, από το 2,2% του ΑΕΠ το 2019 στο 2,3% του ΑΕΠ.
Γίνεται ειδική μνεία για την πορεία των ελληνικών ομολόγων η οποία, όπως γίνεται σαφές, καθρεφτίζει και τις δυσκολίες στο διεθνές περιβάλλον αλλά και την εγχώρια μεταβλητότητα.
Σε ένα από τα βασικότερα προβλήματα ανάγεται το θέμα των κόκκινων δανείων και επισημαίνεται ότι η εύρεση λύσης και η εκκαθάρισή τους απαιτεί πολυετή διατηρήσιμη ανάπτυξη σε συνέργεια με συνεχή εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων κατά τη διάρκεια των οποίων η Ελλάδα είναι πιθανό να παραμένει εκτεθειμένη σε οικονομικά σοκ.
Ειδική σημασία, πέρα από τις τράπεζες, δίδεται και στην ανάκτηση του επενδυτικού κεφαλαίου που έχει εξαερωθεί και το καιρό της κρίσης. Επισημαίνεται ότι η αξία των επενδύσεων μειώθηκε κατά 65% από το 2007 μέχρι το 2017. Αυτή η απόκλιση στις ροές επενδύσεων μπορεί να διορθωθεί μέσα σε κάποια χρόνια, επισημαίνεται, αν οι προσπάθειες για την στήριξη του επιχειρηματικού περιβάλλοντος ενισχυθούν, ειδικά στα πεδία του συστήματος δικαιοσύνης, του κτηματολογίου και της υπόλοιπης νομοθεσίας σε σχέση με τα ακίνητα.
Στον αέρα το αφορολόγητο
Για το θέμα της μείωσης αφορολογήτου το 2020 στην ίδια έκθεση γίνεται σαφές ότι οι ελληνικές αρχές δεν έχουν ενημερώσει τους θεσμούς αναφορικά με τα σχέδια τους για να αλλάξουν το νομοθετημένο πακέτο που συνδέεται με την μείωση του αφορολογήτου το 2020. Ωστόσο, περιλαμβάνει τη θετική γνώμη αναφορικά με τη συμφωνία για το πακέτο του 2019 και γίνεται σαφής αναφορά ότι δεν είναι αναγκαίο το προ-νομοθετημένο πακέτο περικοπών στις συντάξεις όχι μόνο για το 2019 αλλά και μεσοπρόθεσμα. Ωστόσο αντικαθίσταται από το πάγωμα των συντάξεων έως το 2022 καθώς με αυτή την κίνηση το δημοσιονομικό αποτέλεσμα αναμένεται να είναι το ίδιο και η δαπάνη για συντάξεις εκτιμάται ότι θα μειωθεί από το 17% του ΑΕΠ το 2016 στο 13% το 2027 (δηλαδή στο μέσο όρο της ευρωζώνης).
Κίνδυνοι
Η Κομισιόν αναφέρει ότι οι προβολές του 2019 έχουν ένα βαθμό αβεβαιότητας κυρίως στο πεδίο του των δαπανών. Οι επιδόσεις της κυβέρνησης σχετίζονται με την υπερβολική περιστολή τους η οποία έχει επιπτώσεις στην ανάπτυξη, επισημαίνουν.
Ένας άλλος κίνδυνος που αναφέρεται είναι αυτός των δικαστικών αποφάσεων οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη και μπορούν να ανατρέψουν θεσπισμένα μέτρα μέτρα. Επισημαίνεται ότι οι ελληνικές αρχές πρέπει να παρακολουθούν τους δημοσιονομικούς κινδύνους περιλαμβανομένων και των δικαστικών αποφάσεων και καλούνται να λάβουν διορθωτικά μέτρα για να διασφαλίσουν τους μεσοπρόθεσμους δημοσιονομικούς στόχους.
Μέρισμα
Αναφορικά με το μέρισμα και την πρόθεση της Κυβέρνησης να προχωρήσει σε παροχές εντός του 2018 η Κομισιόν ξεκαθαρίζει ότι δεν έχει λάβει καμία συγκεκριμένη πρόταση από τις ελληνικές αρχές και κάνει σαφές ότι τέτοια μέτρα μπορούν να ληφθούν υπόψη και να εξεταστούν μόνο αφού διασφαλιστεί πρώτα ένα περιθώριο ασφαλείας έναντι πιθανών μελλοντικών αναθεωρήσεων του δημοσιονομικού αποτελέσματος (δηλαδή του 3,5% του ΑΕΠ). Προσθέτει επίσης ότι ακόμα και σε αυτή την περίπτωση η προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στην εκκαθάριση των οφειλών του Κράτους προς ιδιώτες και στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων που απορρέουν από δικαστικές αποφάσεις.
Κριτική ασκείται για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς ιδιώτες οι οποίες έπρεπε να μηδενιστούν στο τέλος του έτους. Επισημαίνεται ότι στο τέλος Αυγούστου έφταναν στα 3,2 δισ. ευρώ.
Νόμος Κατσέλη
Μνεία γίνεται και για το νόμο Κατσέλη, για την κατάργηση του από την 1η Ιανουαρίου και για την πρόθεση της Κυβέρνησης να υπάρξει ένας νομοθετικός συμβιβασμός ο οποίος, όπως επισημαίνεται, θα πρέπει να γίνει μετά από διάλογο με όλους τους ενδιαφερόμενους.
Γίνεται σαφές το αναλυτικό κείμενο της έκθεσης Ενισχυμένης Εποπτείας ότι προς το παρόν η κυβέρνηση δεν έχει παράσχει στους δανειστές λεπτομέρειες αναφορικά με τις παρεμβάσεις που θέλει να κάνει στο νόμο Κατσέλη…
Αγορές
Στην αγορά προϊόντων και Εργασίας, έμφαση δίδεται στην μη αναστροφή των μεταρρυθμίσεων στο πεδίο των συλλογικών διαπραγματεύσεων και στον κατώτατο μισθό, επισημαίνοντας ότι η όποια απόφαση θα πρέπει να ληφθεί μετά από συνεργασία και συνεννόηση με τους κοινωνικούς εταίρους. Καταγράφονται καθυστερήσεις στην αγορά προϊόντων, στις παρεμβάσεις στον ενεργειακό τομέα και θεωρείται από τώρα δεδομένο στο πεδίο των αποκρατικοποιήσεων ότι δεν θα καταστεί εφικτή η μεταφορά του ΟΑΚΑ στο Υπερταμείο έως το τέλος του έτους όπως είχε συμφωνηθεί.
Αστερίσκοι υπάρχουν και σε άλλα πεδία: σε αυτά των ιδιωτικοποιήσεων αλλά και στο δημόσιο τομέα, καθώς όπως γίνεται σαφές το προσωρινό προσωπικό αυξήθηκε σε σχέση με το 2017.
Επισημαίνεται η ανάγκη να επιταχυνθούν παραπάνω οι τομές στο δικαστικό σύστημα (στο οποίο παρατηρήθηκε μικρή πρόοδος κατά τη διάρκεια του μνημονίου), ενώ υπάρχει και ξεχωριστή παράγραφος για τον πρώην Πρόεδρο της ΕΛΣΤΑΤ κ. Γεωργίου και για την ολοκλήρωση της δικαστικής διαμάχης με το ελληνικό δημόσιο.
Κόκκινη κάρτα στο ΥΠΟΙΚ για μισθολογικές αυξήσεις – διαθέσιμα και για το 2021
Κριτική ασκείται και στην απόφαση του υπουργείου Οικονομικών να αυξήσει τους μισθούς τους εργαζόμενους του, μία κίνηση η οποία γίνεται σαφές ότι δεν είναι ευθυγραμμισμένη με τις απαιτήσεις του Ενιαίου Μισθολογίου και με τις δεσμεύσεις του προγράμματος του ESM. Εκτιμάται ότι προκαλεί πιέσεις για ανάλογες μισθολογικές αυξήσεις σε άλλους τομείς, οι οποίες συστήνεται να συγκρατηθούν.
Αναφορικά με τα διαθέσιμα του ελληνικού δημοσίου σύμφωνα με την Κομισιόν, το ΥΠΟΙΚ εκτιμά ότι θα φτάσουν στα 26,6 δισ. ευρώ στο τέλος του 2018 και θα διαμορφωθούν σε 15,5 δισ. ευρώ στο τέλος του 2019, ακόμη και αν δεν υπάρξει καμία κίνηση επιστροφής στις αγορές. Για το 2020 οι ανάγκες χρηματοδότησης υπολογίζονται σε 10 δισ. ευρώ, κάτι το οποίο οδηγεί στην εκτίμηση ότι το μαξιλάρι διαθεσίμων μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του ελληνικού Δημοσίου έως και το 2021 χωρίς έξοδο στις αγορές.
Ωστόσο, καθίσταται σαφές ότι μία μακροχρόνια απουσία από τις αγορές διαταράσσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και για αυτό το λόγο είναι αναγκαίο να διατηρηθεί η πρόοδος στις μεταρρυθμίσεις και η εμπιστοσύνη στις προοπτικές της οικονομίας, ούτως ώστε να δρομολογηθεί αυτή η επιστροφή στις αγορές.
Οι 16 εκκρεμότητες
Στην έκθεση καταγράφονται μία προς μία οι παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου του 2018. Από αυτές τις 16 δράσεις θα κριθεί η ενεργοποίηση ή όχι των μέτρων για το χρέος. Καθίσταται σαφές ότι δεν έχει ολοκληρωθεί καμία, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις η καθυστέρηση είναι τόσο μεγάλη που απαιτείται μεγάλη εγρήγορση.
Οι δεσμεύσεις με μεγάλη καθυστέρηση περιλαμβάνουν το προσωπικό της ΑΑΔΕ, την εκκαθάριση των οφειλών προς ιδιώτες, την ανάπτυξη του συστήματος πρωτοβάθμιας ιατρικής περίθαλψης και των κεντρικών προμηθειών υγειονομικής περίθαλψης, το νομικό πλαίσιο των NPEs και του νόμου Κατσέλη,, τις διαδικασίες αδειοδότησης, τη μεταφορά του Ολυμπιακού Κέντρου στο Υπερταμείο και το Δημόσιο με τον διορισμό γραμματέων.
