Επανεκκίνηση των διαδικασιών για την ενίσχυση του 2ου πυλώνα της ασφάλισης, δηλαδή των επαγγελματικών ταμείων, αναμένεται μετά την ψήφιση του ασφαλιστικού νομοσχεδίου.
Και αυτό γιατί, αν και στο εν λόγω ν/σ δεν περιλαμβάνεται τελικά κάποια αλλαγή σε σχέση με την επαγγελματική ασφάλιση, εξακολουθεί να αποτελεί "γραμμή" της κυβέρνησης η διαμόρφωση ενός πυλώνα με κεφαλαιοποιητικό και υποχρεωτικό χαρακτήρα.
Αλλά και το ΙΟΒΕ στην έκθεσή του, που δημοσιονοποιήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, αναφέρει πως "η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού τομέα με τόνωση του 2ου (σ.σ.: επαγγελματικής) και 3ου πυλώνα (σ.σ.: ιδιωτικής) ασφάλισης, σε συνδυασμό με την προώθηση φορολογικών κινήτρων στα νοικοκυριά για χρηματοικοοικονομικές επενδύσεις με μακροχρόνιο ορίζοντα, θα περιορίσει το 'κενό επενδύσεων', συμβάλλοντας στη συνέχιση και επιτάχυνση της ανάπτυξης, όπως επίσης στην αλλαγή του αναπτυξιακού προτύπου". Η πρόταση αυτή έχει ειδική σημασία δεδομένου του κεντρικού ρόλου του επικεφαλής του ΙΟΒΕ, κ. Νίκου Βέττα, στην ομάδα "σοφών" για το σχέδιο ανάπτυξης της χώρας, το οποίο θεωρεί κομβικής σημασίας η κυβέρνηση.
Είναι χαρακτηριστικό, επίσης, πως την επόμενη εβδομάδα - παράλληλα με την αναμενόμενη κατάθεση του νομοσχεδίου στη Βουλή - η Ελληνική Ένωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ, στην οποία μετέχει το ΤΕΑ-ΥΠΟΙΚ και άλλα επαγγελματικα ταμεία προαιρετικής ασφαλισης) θα πραγματοποιήσει το 1ο συνέδριό της, στο οποίο θα υπάρξει υψηλή εκπροσώπηση από πλευράς κυβέρνησης, μέσω του Υπ. Εργασίας, κ. Γιάννη Βρούτση. Την ΕΛΕΤΕΑ απαρτίζουν 15 επαγγελματικά ταμεία, λειτουργούν άλλα 4 υποχρεωτικής ασφάλισης, ενώ άλλα 5 βρίσκονται αυτή την περίοδο "στα σκαριά”.
Την ώρα που βρίσκεται σε εξέλιξη η σταδιακή αύξηση του πλήθους των κλαδικών και επιχειρησιακών επαγγελματικών ταμείων, τα οποία λειτουργούν παράλληλα με τα δημόσια ταμεία σύνταξης (ΕΦΚΑ, ΕΤΕΑΕΠ κ.λπ.) και υγείας (ΕΟΠΥΥ) με επιπλέον συνταξιοδοτικές και υγειονομικές παροχές, το σχέδιο των Κοινωνικών Εταίρων (ΣΕΒ, ΓΣΕΕ, ΓΣΕΒΕΕ κ.λπ.), για τη σύσταση ενός επαγγελματικού υπερταμείου σύνταξης για όλους τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα αλλά -ενδεχομένως- και για τους αυτοαπασχολούμενους, βρίσκεται σε εξέλιξη καθώς οι αναλογιστικές μελέτες τείνει να ολοκληρωθεί.
Δύο κρίσιμα μέτωπα
Ωστόσο, εργοδοτικοί κύκλοι αναφέρουν στο "Κεφάλαιο” πως ρόλο -κλειδί για την τελική διαμόρφωση του σχεδίου για ένα επαγγελματικό υπερταμείο, αλλά και γενικότερα την περαιτέρω ανάπτυξη του 2ου πυλώνα ασφάλισης θα παίξουν οι κυβερνητικές αποφάσεις σε σχέση με δύο "μέτωπα.”
Το πρώτο είναι ο τρόπος με τον οποίο θα επιλέξει να εφαρμόσει η κυβέρνηση την προεκλογική εξαγγελία της, η οποία προβλέπει τη διαμόρφωση ενός 2ου πυλώνα ασφάλισης, ο οποίος θα είναι "υποχρεωτικός”, "κεφαλαιοποιητικός”, αλλά θα δίνει δικαίωμα επιλογής στον ασφαλισμένο να επιλέξει μεταξύ κρατικών ή ιδιωτικών συνταξοδοτικών εταιρειών.
Το δεύτερο ''μέτωπο'' αφορά τον ρυθμό υλοποίησης αλλά και το "μείγμα” μιας άλλης εξαγγελίας, αυτής της μείωσης των εισφορών των μισθωτών κατά 5 μονάδες έως το 2023.
Οι ίδιες πηγές επισημαίνουν πως ανάλογα με τις αποφάσεις τις οποίες θα λάβει η κυβέρνηση σε σχέση με τα παραπάνω μέτωπα, διαμορφώνονται ανάλογα σενάρια σε σχέση με την ανάπτυξη του 2ου πυλώνα ασφάλισης. Πιο αναλυτικά:
1. Όσον αφορά το πρώτο "μέτωπο” (συλοποίηση εξαγγελίας περί "υποχρεωτικού” 2ου πυλώνα), η κυβέρνηση επέλεξε να μην εντάξει στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο του υπ. Εργασίας, κ. Γιάννη Βρούτση, τις προτάσεις του πορίσματος της ομάδας εργασίας του τέως Υφυπουργού Κοινωνικής Ασφάλισης, κ. Νότη Μηταράκη.
Και αυτό γιατί, σύμφωνα με πηγές του "Κ” στο κυβερνητικό στρατόπεδο, κάτι τέτοιο θα μείωνε τα έσοδα του υφιστάμενου αναδιανεμητικού κλάδου, την ώρα που θα πρέπει να ανεβάσει τις δαπάνες για επικουρικές συντάξεις, λόγω των αυξήσεων που επέβαλε το Συμβούλιο της Επικρατείας και οι οποίες προβλέπονται στο ν/σ Βρούτση.
Ωστόσο, το εν λόγω ν/σ προβλέπει μια διάταξη η οποία -σύμφωνα με όσα σχολιάζουν κύκλοι της αγοράς- ενδεχομένως να "προετοιμάζουν” επερχόμενες δομικές αλλαγές. Αυτή δεν είναι άλλη από την προαιρετική ένταξη στην επικουρική ασφάλιση όλων των αυτοαπασχολούμενων (και όχι μόνο των μηχανικών και δικηγόρων) αλλά και των αγροτών από το 2021 και των νεοσφαλισμένων από το 2021 στον κλάδο του εφάπαξ.
Η προαναφερθείσα διάταξη, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, θα μπορούσε να ανοίξει μελλοντικά τον δρόμο για την υποχρεωτική ένταξη των παραπάνω έως τώρα αποκλεισμένων από το επικουρικό και το εφάπαξ ασφαλισμένων, αυξάνοντας μελλοντικά τη "δεξαμενή” τους, η οποία άμεσα ή έμμεσα θα μπορούσε να στραφεί προς την κατεύθυνση του 2ου πυλώνα.
Σε σχέση με αυτό, μεταξύ αρμοδίων παραγόντων της κυβέρνησης αλλά και κύκλων της αγοράς, κυκλοφορούν 3 σενάρια:
*Σύσταση κλάδου κεφαλαιοποιητικής επικουρικής ασφάλισης με διαχείριση αποθεματικών από ΑΕΔΑΚ-Α.Ο. ή ασφαλιστικές
Το σενάριο αυτό βασίζεται στις προτάσεις της ομάδας Εργασίας Μηταράκη, οι οποίες προβλέπουν την υποχρεωτική ένταξη όλων των νεοασφαλισμένων από το 2021 στον εν λόγω κλάδο (ενδεχομένως εντός του κυοφορούμενου e-ΕΦΚΑ). Από εκεί και πέρα, οι ασφαλισμένοι αυτοί θα μπορούσαν να επιλέξουν αν τις εισφορές τους θα τις διαχειρισθεί η ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών ή ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες, αλλά όχι επαγγελματικά ταμεία.
*Σύσταση κλάδου κεφαλαιοποιητικής επικουρικής ασφάλισης με διαχείριση αποθεματικών από ΑΕΔΑΚ -Α.Ο. ή ασφαλιστικές ή επαγγελματικά ταμεία
Πρόκειται για παραλλαγή του 1ου σεναρίου, καθώς προβλέπει μεν την υποχρεωτική ένταξη των νεοασφαλισμένων από το 2021 σε έναν κεφαλαιοποιητικό επικουρικό κλάδο (ενδεχομένως εντός του κυοφορούμενου e-ΕΦΚΑ), αλλά στη διαχείριση των αποθεματικών να μπορούν να εμπλακούν -με επιλογή του ασφαλισμένου- όχι μόνο η ΑΕΔΑΚ-Α.Ο. και οι ασφαλιστικές εταιρείες, αλλά και τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης.
*Διατήρηση του υφιστάμενου αναδιανεμητικού κλάδου επικουρικής ασφάλισης στα πλαίσια του κυοφορούμενου e-EΦΚΑ και αυτόνομη ανάπτυξη των επαγγελματικών ταμείων
Σε αυτή την περίπτωση, δεν θα υπήρξε καμία ριζική θεσμική αλλαγή η οποία θα αναβάθμιζε τον ρόλο όχι μόνο των ασφαλιστικών εταιρειών, αλλά και των επαγγελματικών ταμείων. Ωστόσο, ένας εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας μέσω της εξειδίκευσης της 2ης Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τα επαγγελματικά ταμεία (IORP 2), η οποία θα ενσωματωθεί το αμέσως επόμενο διάστημα από το ελληνικό δίκαιο, θα βοηθούσε προς την κατεύθυνση της μαζικοποίησής τους.
2. Αναφορικά με το δεύτερο "μέτωπο” (εξαγγελίες για μείωση των εισφορών), κύκλοι της αγοράς ξεκαθαρίζουν στο "Κ” πως οποιαδήποτε αποφασιστική ενίσχυση του 2ου πυλώνα είναι αδιανόητη χωρίς την αποφασιστική μείωση των εισφορών των μισθωτών.
Και αυτό γιατί, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, το σημερινό ύψος των εισφορών προς τα δημόσια ασφαλιστικά ταμεία δεν επιτρέπει καμία εισαγωγή νέων ασφαλίστρων προς τα επαγγελματικά ταμεία.
Για παράδειγμα, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του "Κ”, το σχέδιο για τη σύσταση ενός επαγγελματικού υπερταμείου το οποίο σχεδιάζουν οι κοινωνικοί εταίροι για όλους τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα προβλέπει ασφάλιστρα έως 2% (1% για τον εργοδότη και 1% για τον εργαζόμενο).
Κάτι τέτοιο, τονίζουν οι ίδιες πηγές, δεν θα μπορούσε να "τρέξει”αν δεν πέσουν οι εισφορές για τη δημόσια ασφάλιση, έτσι ώστε να μπορούν τόσο οι εργοδότες όσο και οι ασφαλισμένοι να συνεισφέρουν σε έναν νέο ασφαλιστικό "κουμπαρά”.
Η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει μείωσή τους κατά 5 μονάδες έως το 2023. Προς το παρόν, όμως, έχει αποφασίσει μείωση μόνο 0,9% από τον Ιούνιο. Το 2021 φαίνεται πως κυοφορείται τουλάχιστον διπλάσια σε σχέση με τη φετινή μείωση (1,8%). Ωστόσο, κάτι τέτοιο μένει να αποφασιστεί, ενδεχομένως και τον προσεχή Απρίλιο, οπότε θα συμφωνηθεί το νέο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα.
Και αυτό γιατί, αν και στο εν λόγω ν/σ δεν περιλαμβάνεται τελικά κάποια αλλαγή σε σχέση με την επαγγελματική ασφάλιση, εξακολουθεί να αποτελεί "γραμμή" της κυβέρνησης η διαμόρφωση ενός πυλώνα με κεφαλαιοποιητικό και υποχρεωτικό χαρακτήρα.
Αλλά και το ΙΟΒΕ στην έκθεσή του, που δημοσιονοποιήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, αναφέρει πως "η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού τομέα με τόνωση του 2ου (σ.σ.: επαγγελματικής) και 3ου πυλώνα (σ.σ.: ιδιωτικής) ασφάλισης, σε συνδυασμό με την προώθηση φορολογικών κινήτρων στα νοικοκυριά για χρηματοικοοικονομικές επενδύσεις με μακροχρόνιο ορίζοντα, θα περιορίσει το 'κενό επενδύσεων', συμβάλλοντας στη συνέχιση και επιτάχυνση της ανάπτυξης, όπως επίσης στην αλλαγή του αναπτυξιακού προτύπου". Η πρόταση αυτή έχει ειδική σημασία δεδομένου του κεντρικού ρόλου του επικεφαλής του ΙΟΒΕ, κ. Νίκου Βέττα, στην ομάδα "σοφών" για το σχέδιο ανάπτυξης της χώρας, το οποίο θεωρεί κομβικής σημασίας η κυβέρνηση.
Είναι χαρακτηριστικό, επίσης, πως την επόμενη εβδομάδα - παράλληλα με την αναμενόμενη κατάθεση του νομοσχεδίου στη Βουλή - η Ελληνική Ένωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ, στην οποία μετέχει το ΤΕΑ-ΥΠΟΙΚ και άλλα επαγγελματικα ταμεία προαιρετικής ασφαλισης) θα πραγματοποιήσει το 1ο συνέδριό της, στο οποίο θα υπάρξει υψηλή εκπροσώπηση από πλευράς κυβέρνησης, μέσω του Υπ. Εργασίας, κ. Γιάννη Βρούτση. Την ΕΛΕΤΕΑ απαρτίζουν 15 επαγγελματικά ταμεία, λειτουργούν άλλα 4 υποχρεωτικής ασφάλισης, ενώ άλλα 5 βρίσκονται αυτή την περίοδο "στα σκαριά”.
Την ώρα που βρίσκεται σε εξέλιξη η σταδιακή αύξηση του πλήθους των κλαδικών και επιχειρησιακών επαγγελματικών ταμείων, τα οποία λειτουργούν παράλληλα με τα δημόσια ταμεία σύνταξης (ΕΦΚΑ, ΕΤΕΑΕΠ κ.λπ.) και υγείας (ΕΟΠΥΥ) με επιπλέον συνταξιοδοτικές και υγειονομικές παροχές, το σχέδιο των Κοινωνικών Εταίρων (ΣΕΒ, ΓΣΕΕ, ΓΣΕΒΕΕ κ.λπ.), για τη σύσταση ενός επαγγελματικού υπερταμείου σύνταξης για όλους τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα αλλά -ενδεχομένως- και για τους αυτοαπασχολούμενους, βρίσκεται σε εξέλιξη καθώς οι αναλογιστικές μελέτες τείνει να ολοκληρωθεί.
Δύο κρίσιμα μέτωπα
Ωστόσο, εργοδοτικοί κύκλοι αναφέρουν στο "Κεφάλαιο” πως ρόλο -κλειδί για την τελική διαμόρφωση του σχεδίου για ένα επαγγελματικό υπερταμείο, αλλά και γενικότερα την περαιτέρω ανάπτυξη του 2ου πυλώνα ασφάλισης θα παίξουν οι κυβερνητικές αποφάσεις σε σχέση με δύο "μέτωπα.”
Το πρώτο είναι ο τρόπος με τον οποίο θα επιλέξει να εφαρμόσει η κυβέρνηση την προεκλογική εξαγγελία της, η οποία προβλέπει τη διαμόρφωση ενός 2ου πυλώνα ασφάλισης, ο οποίος θα είναι "υποχρεωτικός”, "κεφαλαιοποιητικός”, αλλά θα δίνει δικαίωμα επιλογής στον ασφαλισμένο να επιλέξει μεταξύ κρατικών ή ιδιωτικών συνταξοδοτικών εταιρειών.
Το δεύτερο ''μέτωπο'' αφορά τον ρυθμό υλοποίησης αλλά και το "μείγμα” μιας άλλης εξαγγελίας, αυτής της μείωσης των εισφορών των μισθωτών κατά 5 μονάδες έως το 2023.
Οι ίδιες πηγές επισημαίνουν πως ανάλογα με τις αποφάσεις τις οποίες θα λάβει η κυβέρνηση σε σχέση με τα παραπάνω μέτωπα, διαμορφώνονται ανάλογα σενάρια σε σχέση με την ανάπτυξη του 2ου πυλώνα ασφάλισης. Πιο αναλυτικά:
1. Όσον αφορά το πρώτο "μέτωπο” (συλοποίηση εξαγγελίας περί "υποχρεωτικού” 2ου πυλώνα), η κυβέρνηση επέλεξε να μην εντάξει στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο του υπ. Εργασίας, κ. Γιάννη Βρούτση, τις προτάσεις του πορίσματος της ομάδας εργασίας του τέως Υφυπουργού Κοινωνικής Ασφάλισης, κ. Νότη Μηταράκη.
Και αυτό γιατί, σύμφωνα με πηγές του "Κ” στο κυβερνητικό στρατόπεδο, κάτι τέτοιο θα μείωνε τα έσοδα του υφιστάμενου αναδιανεμητικού κλάδου, την ώρα που θα πρέπει να ανεβάσει τις δαπάνες για επικουρικές συντάξεις, λόγω των αυξήσεων που επέβαλε το Συμβούλιο της Επικρατείας και οι οποίες προβλέπονται στο ν/σ Βρούτση.
Ωστόσο, το εν λόγω ν/σ προβλέπει μια διάταξη η οποία -σύμφωνα με όσα σχολιάζουν κύκλοι της αγοράς- ενδεχομένως να "προετοιμάζουν” επερχόμενες δομικές αλλαγές. Αυτή δεν είναι άλλη από την προαιρετική ένταξη στην επικουρική ασφάλιση όλων των αυτοαπασχολούμενων (και όχι μόνο των μηχανικών και δικηγόρων) αλλά και των αγροτών από το 2021 και των νεοσφαλισμένων από το 2021 στον κλάδο του εφάπαξ.
Η προαναφερθείσα διάταξη, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, θα μπορούσε να ανοίξει μελλοντικά τον δρόμο για την υποχρεωτική ένταξη των παραπάνω έως τώρα αποκλεισμένων από το επικουρικό και το εφάπαξ ασφαλισμένων, αυξάνοντας μελλοντικά τη "δεξαμενή” τους, η οποία άμεσα ή έμμεσα θα μπορούσε να στραφεί προς την κατεύθυνση του 2ου πυλώνα.
Σε σχέση με αυτό, μεταξύ αρμοδίων παραγόντων της κυβέρνησης αλλά και κύκλων της αγοράς, κυκλοφορούν 3 σενάρια:
*Σύσταση κλάδου κεφαλαιοποιητικής επικουρικής ασφάλισης με διαχείριση αποθεματικών από ΑΕΔΑΚ-Α.Ο. ή ασφαλιστικές
Το σενάριο αυτό βασίζεται στις προτάσεις της ομάδας Εργασίας Μηταράκη, οι οποίες προβλέπουν την υποχρεωτική ένταξη όλων των νεοασφαλισμένων από το 2021 στον εν λόγω κλάδο (ενδεχομένως εντός του κυοφορούμενου e-ΕΦΚΑ). Από εκεί και πέρα, οι ασφαλισμένοι αυτοί θα μπορούσαν να επιλέξουν αν τις εισφορές τους θα τις διαχειρισθεί η ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών ή ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες, αλλά όχι επαγγελματικά ταμεία.
*Σύσταση κλάδου κεφαλαιοποιητικής επικουρικής ασφάλισης με διαχείριση αποθεματικών από ΑΕΔΑΚ -Α.Ο. ή ασφαλιστικές ή επαγγελματικά ταμεία
Πρόκειται για παραλλαγή του 1ου σεναρίου, καθώς προβλέπει μεν την υποχρεωτική ένταξη των νεοασφαλισμένων από το 2021 σε έναν κεφαλαιοποιητικό επικουρικό κλάδο (ενδεχομένως εντός του κυοφορούμενου e-ΕΦΚΑ), αλλά στη διαχείριση των αποθεματικών να μπορούν να εμπλακούν -με επιλογή του ασφαλισμένου- όχι μόνο η ΑΕΔΑΚ-Α.Ο. και οι ασφαλιστικές εταιρείες, αλλά και τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης.
*Διατήρηση του υφιστάμενου αναδιανεμητικού κλάδου επικουρικής ασφάλισης στα πλαίσια του κυοφορούμενου e-EΦΚΑ και αυτόνομη ανάπτυξη των επαγγελματικών ταμείων
Σε αυτή την περίπτωση, δεν θα υπήρξε καμία ριζική θεσμική αλλαγή η οποία θα αναβάθμιζε τον ρόλο όχι μόνο των ασφαλιστικών εταιρειών, αλλά και των επαγγελματικών ταμείων. Ωστόσο, ένας εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας μέσω της εξειδίκευσης της 2ης Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τα επαγγελματικά ταμεία (IORP 2), η οποία θα ενσωματωθεί το αμέσως επόμενο διάστημα από το ελληνικό δίκαιο, θα βοηθούσε προς την κατεύθυνση της μαζικοποίησής τους.
2. Αναφορικά με το δεύτερο "μέτωπο” (εξαγγελίες για μείωση των εισφορών), κύκλοι της αγοράς ξεκαθαρίζουν στο "Κ” πως οποιαδήποτε αποφασιστική ενίσχυση του 2ου πυλώνα είναι αδιανόητη χωρίς την αποφασιστική μείωση των εισφορών των μισθωτών.
Και αυτό γιατί, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, το σημερινό ύψος των εισφορών προς τα δημόσια ασφαλιστικά ταμεία δεν επιτρέπει καμία εισαγωγή νέων ασφαλίστρων προς τα επαγγελματικά ταμεία.
Για παράδειγμα, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του "Κ”, το σχέδιο για τη σύσταση ενός επαγγελματικού υπερταμείου το οποίο σχεδιάζουν οι κοινωνικοί εταίροι για όλους τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα προβλέπει ασφάλιστρα έως 2% (1% για τον εργοδότη και 1% για τον εργαζόμενο).
Κάτι τέτοιο, τονίζουν οι ίδιες πηγές, δεν θα μπορούσε να "τρέξει”αν δεν πέσουν οι εισφορές για τη δημόσια ασφάλιση, έτσι ώστε να μπορούν τόσο οι εργοδότες όσο και οι ασφαλισμένοι να συνεισφέρουν σε έναν νέο ασφαλιστικό "κουμπαρά”.
Η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει μείωσή τους κατά 5 μονάδες έως το 2023. Προς το παρόν, όμως, έχει αποφασίσει μείωση μόνο 0,9% από τον Ιούνιο. Το 2021 φαίνεται πως κυοφορείται τουλάχιστον διπλάσια σε σχέση με τη φετινή μείωση (1,8%). Ωστόσο, κάτι τέτοιο μένει να αποφασιστεί, ενδεχομένως και τον προσεχή Απρίλιο, οπότε θα συμφωνηθεί το νέο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα.
