Τον δρόμο για τη Βουλή πήρε το ασφαλιστικό νομοσχέδιο του υπουργού Εργασίας, κ. Γιάννη Βρούτση. Ολοκληρώθηκε η φάση της "δημόσιας διαβούλευσης" και αναμένεται να κατατεθεί στις αρμόδιες κοινοβουλευτικές επιτροπές και έπειτα στην Ολομέλεια.
Κυβερνητικός στόχος είναι η ψήφισή του έως τις 21 του τρέχοντος μηνός, αν και αναμένεται να παραμείνουν σημαντικά ανοιχτά "μέτωπα". Τα σημαντικότερα εξ αυτών είναι οι αποφάσεις ΣτΕ για αναδρομικά, η περαιτέρω μείωση εισφορών επιχειρήσεων, το ενδεχόμενο επιπλέον στήριξης στους συνταξιούχους μιας έκτακτης παροχής και οι εισφορές στις αποδείξεις δαπάνης.
Παρ' όλα αυτά, το ν/σ προβλέπει 11 μείζονες παρεμβάσεις –τις οποίες παρουσιάζει σήμερα το Capital.gr με χρονολογική σειρά– στο πεδίο των εισφορών των επιχειρηματιών (εργοδοτών και αυτοαπασχολούμενων), αλλά και των συντάξεων, η εφαρμογή των οποίων θα ξεκινά φέτος αλλά θα ξετυλίγεται έως και το 2025.
Οι άμεσες αλλαγές
1. Τον ερχόμενο Μάρτιο αναμένεται το πρώτο μεγάλο βήμα του νέου ασφαλιστικού, το οποίο θα είναι η εισαγωγή του νέου συστήματος ελεύθερης επιλογής για τους μη μισθωτούς (μέλη εταιρειών, ατομικοί επιχειρηματίες, "μπλοκάκια" κ.λπ.). Αυτό θα έχει αναδρομική ισχύ από τον Ιανουάριο. Για την κύρια σύνταξη-υγεία οι εισφορές θα ανέλθουν μεταξύ 210 και 566 ευρώ/μήνα, για το επικουρικό μεταξύ 42 και 61 ευρώ/μήνα και για το εφάπαξ μεταξύ 26 και 37 ευρώ/μήνα.
2. Τον Ιούνιο θα εφαρμοστεί η μείωση κατά 0,9% των εισφορών των επιχειρήσεων οι οποίες απασχολούν προσωπικό με συμβάσεις πλήρους απασχόλησης. Κατά 0,48% θα μειωθούν οι εργοδοτικές εισφορές υπέρ ΟΑΕΔ, κατά 0,27% οι εργατικές εισφορές υπέρ ΟΑΕΔ και κατά 0,15% οι κρατήσεις υπέρ Ενιαίου Λογαριασμού για την εφαρμογή Κοινωνικών Πολιτικών.
3. Τον ίδιο μήνα, δηλαδή τον Ιούνιο, θα καταβληθούν οι προβλεπόμενες στο ίδιο νομοσχέδιο αυξήσεις σε κύριες (κατά μέσο όρο 5% σε όσους έχουν πάνω από 30 έτη ασφάλισης) και επικουρικές συντάξεις (κατά μέσο όρο 30% σε όσες κόπηκαν το 2016), μαζί με τα αναδρομικά του διαστήματος Οκτωβρίου 2019 - Μαΐου 2020. Επίσης θα καταβληθεί η πρώτη (επί συνόλου 5) δόση αύξησης στις "παλιές" κύριες συντάξεις άνω των 30 ετών, στις οποίες θα προκύψει θετική "προσωπική διαφορά" με τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης.
Οι μεσοπρόθεσμες παρεμβάσεις
2021
4. Τον Ιανουάριο του 2021 προβλέπεται η δυνατότητα προαιρετικής ασφάλισης στο επικουρικό για όσους μέχρι τώρα αποκλείονται (υγειονομικούς, αγρότες, άλλους επαγγελματίες). Από τον ίδιο μήνα δίδεται δυνατότητα ασφάλισης στο εφάπαξ για όλους τους ασφαλισμένους οι οποίοι αποκλείονται έως τώρα (είτε είναι μισθωτοί είτε μη μισθωτοί), με τον όρο ότι θα ασφαλιστούν για πρώτη φορά μετά την 1η Ιανουαρίου 2021. Τον ίδιο μήνα θα εφαρμοστεί η πρώτη προβλεπόμενη αύξηση στις εισφορές των αγροτών.
5. Τον Ιανουάριο του 2021, επίσης, θα καταβληθεί η 3η δόση της αύξησης στις "παλιές" κύριες συντάξεις όσων έχουν κάτω από 30 έτη ασφάλισης. Πρόκειται για κοντά στις 600.000 "παλιές" συντάξεις, οι οποίες, αφού επαναϋπολογίστηκαν πέρσι (με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου), εμφάνισαν θετική "προσωπική διαφορά", η οποία προβλέπεται να καταβληθεί σε 5 ισόποσες ετήσιες δόσεις, αρχής γενομένης από το 2019. Πέρσι δόθηκε η 1η δόση, φέτος η 2η, ενώ τα επόμενα τρία χρόνια οι υπόλοιπες.
2022
6. Τον Ιούνιο του 2022 προβλέπεται μείωση των εισφορών επικουρικής ασφάλισης τόσο για τους αυτοασχολούμενους όσο και για τους μισθωτούς. Οι εισφορές για το επικουρικό των αυτοαπασχολούμενων θα ανέλθουν μεταξύ 39 και 56 ευρώ/μήνα (έναντι 42-61 ευρώ/μήνα που θα είναι τον Μάιο του 2021). Για τους μισθωτούς οι εισφορές υπέρ της επικουρικής ασφάλισης θα μειωθούν στο 6%, έναντι 6,5% που θα είναι έως και τον Μάιο του 2022. Τον ίδιο μήνα θα εφαρμοστεί η δεύτερη προβλεπόμενη αύξηση στις εισφορές των αγροτών.
2023
7. Από τον Ιανουάριο του 2023 θα εφαρμοστεί, όμως, η πρώτη αύξηση σε όλες τις εισφορές των αυτοαπασχολούμενων (κύριας, επικουρικής ασφάλισης, υγείας, εφάπαξ) κατά το ποσοστό μεταβολής του δείκτη τιμών του προηγούμενου έτους. Αν, π.χ., αυξηθεί ο πληθωρισμός το 2022 κατά 1,5%, κατά το ίδιο ποσοστό θα αυξηθούν οι εισφορές των μη μισθωτών το 2023. Κατά τον ίδιο τρόπο θα αυξηθούν οι εισφορές και το 2024. Αν, όμως, σημειωθεί μείωση του πληθωρισμού, δεν θα μειωθούν οι εισφορές, αλλά θα μείνουν στο ίδιο επίπεδο.
8. Τον Ιανουάριο του 2023, επίσης, θα αυξηθεί –για πρώτη φορά από το 2019– το "πλαφόν" των ανώτατων ασφαλιστέων αποδοχών των μισθωτών, κατά το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή του προηγούμενου έτους. Έως και το 2022 θα παραμείνει στα 6.500 ευρώ/μήνα (10πλάσιο υφιστάμενου μικτού κατώτατου μισθού), ανεξάρτητα από την εξέλιξη του μικτού κατώτατου μισθού. Θα αυξηθεί, όμως, π.χ. κατά 1,5% το 2023 αν αυξηθεί το 2022 ο πληθωρισμός κατά το ίδιο ποσοστό. Αν μειωθεί ο πληθωρισμός, όμως, θα παραμείνει σταθερό το "πλαφόν" των ανώτατων ασφαλιστέων αποδοχών. Το ίδιο "μοντέλο" θα ακολουθηθεί και το 2024.
9. Τον Ιανουάριο του 2023, επίσης θα εφαρμοστούν ονομαστικές αυξήσεις σε όλες τις κύριες συντάξεις. Αυτές θα προκύψουν με βάση συντελεστή που προκύπτει από το άθροισμα του ετήσιου ποσοστού μεταβολής του ΑΕΠ συν το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή του προηγούμενου έτους διαιρούμενου διά του 2 και δεν θα υπερβαίνει το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή. Έτσι, π.χ., αν το 2022 το ΑΕΠ αυξηθεί κατά 2,5% και ο δείκτης τιμών κατά 2%, ο συντελεστής αύξησης των συντάξεων θα ανέλθει στο 2%. Όσες "παλιές" συντάξεις έχουν, μετά τον επαναϋπολογισμό τους, αρνητική "προσωπική διαφορά", αυτή θα συμψηφιστεί μέχρι να "αποσβεστεί" με τις αυξήσεις αυτές. Όλες οι άλλες συντάξεις θα αυξηθούν κανονικά. Το ίδιο "μοντέλο" θα εφαρμοστεί και όλα τα επόμενα έτη.
2025
10. Τον Ιανουάριο του 2025 θα αυξηθούν όλες οι εισφορές των μη μισθωτών (επαγγελματιών, αγροτών) κατά το ποσοστό του δείκτη μεταβολής μισθών (και όχι κατά το ποσοστό μεταβολής του δείκτη τιμών, όπως θα ισχύσει το 2023-2024) του προηγούμενου χρόνου. Έτσι, αν, π.χ., αυξηθεί ο δείκτης μεταβολής των αμοιβών κατά 1% το 2024, κατά το ίδιο ποσοστό θα αυξηθούν και οι εισφορές των μη μισθωτών το 2025.
11. Τον Ιανουάριο του 2025, επίσης, θα αυξηθούν οι ανώτατες ασφαλιστέες αποδοχές των μισθωτών κατά το ποσοστό μεταβολής του δείκτη αμοιβών (και όχι τον πληθωρισμό, όπως θα ισχύσει το 2023-2024). Αυτό σημαίνει πως αν, π.χ., αυξηθεί ο δείκτης αμοιβών κατά 1% το 2024, κατά το ίδιο ποσοστό θα αυξηθούν οι ανώτατες ασφαλιστές αποδοχές των μισθωτών.
Οι μεγάλες εκκρεμότητες
Τέσσερις είναι οι μεγάλες εκκρεμότητες του ασφαλιστικού, οι οποίες θα παραμείνουν μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου Βρούτση:
Η πρώτη είναι η αναμενόμενη απόφαση του ΣτΕ για αναδρομικά τα οποία διεκδικούν οι συνταξιούχοι από το 2012 έως και το 2018. Πιθανή δικαίωσή τους για επιστροφή των περικοπών έστω της 10μηνης περιόδου μεταξύ Ιουλίου 2015 - Μαΐου 2016 θα έθετε δημοσιονομικό θέμα ύψους 3,8 δισ. ευρώ, αν και το βασικό σενάριο που εξετάζει η κυβέρνηση προβλέπει σταδιακή εξόφλησή τους σε 2-3 δόσεις.
Το δεύτερο εκκρεμές ζήτημα, το οποίο –όμως– δημοσιονομικά εξαρτάται από το πρώτο (τουλάχιστον για τα επόμενα 2-3 έτη), είναι το αν θα θεσπιστεί ένας μόνιμος μηχανισμός στήριξης των συνταξιούχων (αντί της υπό κατάργησης δήθεν "13ης σύνταξης"), πέρα από τις προβλεπόμενες αυξήσεις σε μερίδα των κύριων και επικουρικών συντάξεων.
Το τρίτο ανοιχτό μέτωπο είναι ο ρυθμός αλλά και το "μείγμα" της εξαγγελθείσας μείωσης των εισφορών των μισθωτών, μετά την επικείμενη μείωση 0,9% τον ερχόμενο Ιούνιο. Το βασικό σενάριο προβλέπει μείωση των εισφορών υγείας μέσω της θέσπισης σταθερού ασφαλίστρου και στους μισθωτούς, όπως έχει αποκαλύψει το "Κ".
Το τέταρτο ζήτημα που δεν θα ξεκαθαριστεί –σύμφωνα με όσα αναφέρουν κύκλοι του υπ. Εργασίας– στο νομοσχέδιο Βρούτση, αλλά θα ρυθμιστεί με τροπολογία σε άλλο, προσεχές νομοσχέδιο, είναι το "καθεστώς" των εισφορών όσων αμείβονται με απόδειξη δαπάνης.
Κυβερνητικός στόχος είναι η ψήφισή του έως τις 21 του τρέχοντος μηνός, αν και αναμένεται να παραμείνουν σημαντικά ανοιχτά "μέτωπα". Τα σημαντικότερα εξ αυτών είναι οι αποφάσεις ΣτΕ για αναδρομικά, η περαιτέρω μείωση εισφορών επιχειρήσεων, το ενδεχόμενο επιπλέον στήριξης στους συνταξιούχους μιας έκτακτης παροχής και οι εισφορές στις αποδείξεις δαπάνης.
Παρ' όλα αυτά, το ν/σ προβλέπει 11 μείζονες παρεμβάσεις –τις οποίες παρουσιάζει σήμερα το Capital.gr με χρονολογική σειρά– στο πεδίο των εισφορών των επιχειρηματιών (εργοδοτών και αυτοαπασχολούμενων), αλλά και των συντάξεων, η εφαρμογή των οποίων θα ξεκινά φέτος αλλά θα ξετυλίγεται έως και το 2025.
Οι άμεσες αλλαγές
1. Τον ερχόμενο Μάρτιο αναμένεται το πρώτο μεγάλο βήμα του νέου ασφαλιστικού, το οποίο θα είναι η εισαγωγή του νέου συστήματος ελεύθερης επιλογής για τους μη μισθωτούς (μέλη εταιρειών, ατομικοί επιχειρηματίες, "μπλοκάκια" κ.λπ.). Αυτό θα έχει αναδρομική ισχύ από τον Ιανουάριο. Για την κύρια σύνταξη-υγεία οι εισφορές θα ανέλθουν μεταξύ 210 και 566 ευρώ/μήνα, για το επικουρικό μεταξύ 42 και 61 ευρώ/μήνα και για το εφάπαξ μεταξύ 26 και 37 ευρώ/μήνα.
2. Τον Ιούνιο θα εφαρμοστεί η μείωση κατά 0,9% των εισφορών των επιχειρήσεων οι οποίες απασχολούν προσωπικό με συμβάσεις πλήρους απασχόλησης. Κατά 0,48% θα μειωθούν οι εργοδοτικές εισφορές υπέρ ΟΑΕΔ, κατά 0,27% οι εργατικές εισφορές υπέρ ΟΑΕΔ και κατά 0,15% οι κρατήσεις υπέρ Ενιαίου Λογαριασμού για την εφαρμογή Κοινωνικών Πολιτικών.
3. Τον ίδιο μήνα, δηλαδή τον Ιούνιο, θα καταβληθούν οι προβλεπόμενες στο ίδιο νομοσχέδιο αυξήσεις σε κύριες (κατά μέσο όρο 5% σε όσους έχουν πάνω από 30 έτη ασφάλισης) και επικουρικές συντάξεις (κατά μέσο όρο 30% σε όσες κόπηκαν το 2016), μαζί με τα αναδρομικά του διαστήματος Οκτωβρίου 2019 - Μαΐου 2020. Επίσης θα καταβληθεί η πρώτη (επί συνόλου 5) δόση αύξησης στις "παλιές" κύριες συντάξεις άνω των 30 ετών, στις οποίες θα προκύψει θετική "προσωπική διαφορά" με τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης.
Οι μεσοπρόθεσμες παρεμβάσεις
2021
4. Τον Ιανουάριο του 2021 προβλέπεται η δυνατότητα προαιρετικής ασφάλισης στο επικουρικό για όσους μέχρι τώρα αποκλείονται (υγειονομικούς, αγρότες, άλλους επαγγελματίες). Από τον ίδιο μήνα δίδεται δυνατότητα ασφάλισης στο εφάπαξ για όλους τους ασφαλισμένους οι οποίοι αποκλείονται έως τώρα (είτε είναι μισθωτοί είτε μη μισθωτοί), με τον όρο ότι θα ασφαλιστούν για πρώτη φορά μετά την 1η Ιανουαρίου 2021. Τον ίδιο μήνα θα εφαρμοστεί η πρώτη προβλεπόμενη αύξηση στις εισφορές των αγροτών.
5. Τον Ιανουάριο του 2021, επίσης, θα καταβληθεί η 3η δόση της αύξησης στις "παλιές" κύριες συντάξεις όσων έχουν κάτω από 30 έτη ασφάλισης. Πρόκειται για κοντά στις 600.000 "παλιές" συντάξεις, οι οποίες, αφού επαναϋπολογίστηκαν πέρσι (με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου), εμφάνισαν θετική "προσωπική διαφορά", η οποία προβλέπεται να καταβληθεί σε 5 ισόποσες ετήσιες δόσεις, αρχής γενομένης από το 2019. Πέρσι δόθηκε η 1η δόση, φέτος η 2η, ενώ τα επόμενα τρία χρόνια οι υπόλοιπες.
2022
6. Τον Ιούνιο του 2022 προβλέπεται μείωση των εισφορών επικουρικής ασφάλισης τόσο για τους αυτοασχολούμενους όσο και για τους μισθωτούς. Οι εισφορές για το επικουρικό των αυτοαπασχολούμενων θα ανέλθουν μεταξύ 39 και 56 ευρώ/μήνα (έναντι 42-61 ευρώ/μήνα που θα είναι τον Μάιο του 2021). Για τους μισθωτούς οι εισφορές υπέρ της επικουρικής ασφάλισης θα μειωθούν στο 6%, έναντι 6,5% που θα είναι έως και τον Μάιο του 2022. Τον ίδιο μήνα θα εφαρμοστεί η δεύτερη προβλεπόμενη αύξηση στις εισφορές των αγροτών.
2023
7. Από τον Ιανουάριο του 2023 θα εφαρμοστεί, όμως, η πρώτη αύξηση σε όλες τις εισφορές των αυτοαπασχολούμενων (κύριας, επικουρικής ασφάλισης, υγείας, εφάπαξ) κατά το ποσοστό μεταβολής του δείκτη τιμών του προηγούμενου έτους. Αν, π.χ., αυξηθεί ο πληθωρισμός το 2022 κατά 1,5%, κατά το ίδιο ποσοστό θα αυξηθούν οι εισφορές των μη μισθωτών το 2023. Κατά τον ίδιο τρόπο θα αυξηθούν οι εισφορές και το 2024. Αν, όμως, σημειωθεί μείωση του πληθωρισμού, δεν θα μειωθούν οι εισφορές, αλλά θα μείνουν στο ίδιο επίπεδο.
8. Τον Ιανουάριο του 2023, επίσης, θα αυξηθεί –για πρώτη φορά από το 2019– το "πλαφόν" των ανώτατων ασφαλιστέων αποδοχών των μισθωτών, κατά το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή του προηγούμενου έτους. Έως και το 2022 θα παραμείνει στα 6.500 ευρώ/μήνα (10πλάσιο υφιστάμενου μικτού κατώτατου μισθού), ανεξάρτητα από την εξέλιξη του μικτού κατώτατου μισθού. Θα αυξηθεί, όμως, π.χ. κατά 1,5% το 2023 αν αυξηθεί το 2022 ο πληθωρισμός κατά το ίδιο ποσοστό. Αν μειωθεί ο πληθωρισμός, όμως, θα παραμείνει σταθερό το "πλαφόν" των ανώτατων ασφαλιστέων αποδοχών. Το ίδιο "μοντέλο" θα ακολουθηθεί και το 2024.
9. Τον Ιανουάριο του 2023, επίσης θα εφαρμοστούν ονομαστικές αυξήσεις σε όλες τις κύριες συντάξεις. Αυτές θα προκύψουν με βάση συντελεστή που προκύπτει από το άθροισμα του ετήσιου ποσοστού μεταβολής του ΑΕΠ συν το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή του προηγούμενου έτους διαιρούμενου διά του 2 και δεν θα υπερβαίνει το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή. Έτσι, π.χ., αν το 2022 το ΑΕΠ αυξηθεί κατά 2,5% και ο δείκτης τιμών κατά 2%, ο συντελεστής αύξησης των συντάξεων θα ανέλθει στο 2%. Όσες "παλιές" συντάξεις έχουν, μετά τον επαναϋπολογισμό τους, αρνητική "προσωπική διαφορά", αυτή θα συμψηφιστεί μέχρι να "αποσβεστεί" με τις αυξήσεις αυτές. Όλες οι άλλες συντάξεις θα αυξηθούν κανονικά. Το ίδιο "μοντέλο" θα εφαρμοστεί και όλα τα επόμενα έτη.
2025
10. Τον Ιανουάριο του 2025 θα αυξηθούν όλες οι εισφορές των μη μισθωτών (επαγγελματιών, αγροτών) κατά το ποσοστό του δείκτη μεταβολής μισθών (και όχι κατά το ποσοστό μεταβολής του δείκτη τιμών, όπως θα ισχύσει το 2023-2024) του προηγούμενου χρόνου. Έτσι, αν, π.χ., αυξηθεί ο δείκτης μεταβολής των αμοιβών κατά 1% το 2024, κατά το ίδιο ποσοστό θα αυξηθούν και οι εισφορές των μη μισθωτών το 2025.
11. Τον Ιανουάριο του 2025, επίσης, θα αυξηθούν οι ανώτατες ασφαλιστέες αποδοχές των μισθωτών κατά το ποσοστό μεταβολής του δείκτη αμοιβών (και όχι τον πληθωρισμό, όπως θα ισχύσει το 2023-2024). Αυτό σημαίνει πως αν, π.χ., αυξηθεί ο δείκτης αμοιβών κατά 1% το 2024, κατά το ίδιο ποσοστό θα αυξηθούν οι ανώτατες ασφαλιστές αποδοχές των μισθωτών.
Οι μεγάλες εκκρεμότητες
Τέσσερις είναι οι μεγάλες εκκρεμότητες του ασφαλιστικού, οι οποίες θα παραμείνουν μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου Βρούτση:
Η πρώτη είναι η αναμενόμενη απόφαση του ΣτΕ για αναδρομικά τα οποία διεκδικούν οι συνταξιούχοι από το 2012 έως και το 2018. Πιθανή δικαίωσή τους για επιστροφή των περικοπών έστω της 10μηνης περιόδου μεταξύ Ιουλίου 2015 - Μαΐου 2016 θα έθετε δημοσιονομικό θέμα ύψους 3,8 δισ. ευρώ, αν και το βασικό σενάριο που εξετάζει η κυβέρνηση προβλέπει σταδιακή εξόφλησή τους σε 2-3 δόσεις.
Το δεύτερο εκκρεμές ζήτημα, το οποίο –όμως– δημοσιονομικά εξαρτάται από το πρώτο (τουλάχιστον για τα επόμενα 2-3 έτη), είναι το αν θα θεσπιστεί ένας μόνιμος μηχανισμός στήριξης των συνταξιούχων (αντί της υπό κατάργησης δήθεν "13ης σύνταξης"), πέρα από τις προβλεπόμενες αυξήσεις σε μερίδα των κύριων και επικουρικών συντάξεων.
Το τρίτο ανοιχτό μέτωπο είναι ο ρυθμός αλλά και το "μείγμα" της εξαγγελθείσας μείωσης των εισφορών των μισθωτών, μετά την επικείμενη μείωση 0,9% τον ερχόμενο Ιούνιο. Το βασικό σενάριο προβλέπει μείωση των εισφορών υγείας μέσω της θέσπισης σταθερού ασφαλίστρου και στους μισθωτούς, όπως έχει αποκαλύψει το "Κ".
Το τέταρτο ζήτημα που δεν θα ξεκαθαριστεί –σύμφωνα με όσα αναφέρουν κύκλοι του υπ. Εργασίας– στο νομοσχέδιο Βρούτση, αλλά θα ρυθμιστεί με τροπολογία σε άλλο, προσεχές νομοσχέδιο, είναι το "καθεστώς" των εισφορών όσων αμείβονται με απόδειξη δαπάνης.
