ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΧΩΡΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ;

«Σάρκα και οστά» αποκτούν σενάρια επιστημονικής φαντασίας για τη δημιουργία ανθρώπων χωρίς βιολογικούς γονείς και με συγκεκριμένα -κατά παραγγελία- χαρακτηριστικά στο μέλλον, με τους επιστήμονες ήδη να προετοιμάζουν το έδαφος!



Πριν από λίγες ημέρες, 150 επιστήμονες συναντήθηκαν και συζήτησαν στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός συνθετικού γονιδιώματος, δηλαδή τη χρήση χημικών ουσιών για να «κατασκευαστεί» DNA ανάλογο με αυτό που περιέχεται στα ανθρώπινα χρωμοσώματα.

Σήμερα έχουν καταφέρει την «ανάγνωση» του γονιδιώματος ή ακόμη και τη μερική τροποποίησή του - εφαρμογές αυτών των τεχνικών είναι π.χ. τα γενετικά τροποποιημένα φυτά, οι γονιδιακές θεραπείες και η δημιουργία φαρμάκων.
Ετοιμοι οι επιστήμονες να φτιάξουν τον... Φρανκενστάιν

Ωστόσο, στόχος τους είναι να προχωρήσουν πέρα από την «ανάγνωση» (αλληλούχιση) του γενετικού υλικού του ανθρώπου, στο να «γράψουν» (συνθέσουν) το δικό τους DNA με χημικό τρόπο, όπως παραδέχθηκε ένας από τους διοργανωτές της συνάντησης, ο καθηγητής γενετικής Τζορτζ Τσερτς της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ. Εκτιμούν μάλιστα ότι η σύνθεση του DNA από την αρχή είναι πιο απλή διαδικασία από τη γενετική τροποποίηση πολλών γονιδίων.

Ο στόχος
Σύμφωνα με δημοσιεύματα των «Τάιμς της Νέας Υόρκης» και της «Ουάσιγκτον Ποστ» που αποκάλυψαν τη συνάντηση, στόχος των επιστημόνων δεν είναι η δημιουργία ...συνθετικών ανθρώπων, σημειώνοντας ότι η συζήτηση στο Χάρβαρντ αφορούσε τη σύνθεση DNA γενικότερα, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε διάφορα ζώα, φυτά και μικρόβια για ερευνητικούς λόγους.

Η συνάντηση έγινε «μυστικά» καθώς μ ανέφερε ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, Τζορτζ Τσερτς μ εκκρεμεί η υποβολή της σχετικής έκθεσης σε επιστημονικό περιοδικό, που δεν επιτρέπεται να συζητηθεί δημόσια πριν από τη δημοσίευση. Για το λόγο αυτό η συνάντηση των επιστημόνων βιντεοσκοπήθηκε ώστε να δημοσιευθεί αμέσως μετά την κυκλοφορία του επιστημονικού περιοδικού. Ο ίδιος αποκάλυψε ότι στη διάρκεια της συνάντησης ζητήθηκαν εκτενώς οι ηθικές διαστάσεις του ζητήματος.

Σε πρώτο στάδιο
Σημειώνεται ότι προς το παρόν η σύνθεση DNA βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο και αντιμετωπίζει αρκετά προβλήματα. Οι υπάρχουσες τεχνικές επιτρέπουν τη δημιουργία «σειρών» με μόνο 200 ζεύγη βάσεων, δηλαδή χημικών ουσιών που περιέχονται στο γενετικό υλικό. Ένα και μόνο γονίδιο μπορεί να έχει μήκος εκατοντάδων ή και χιλιάδων ζευγών και για την κατασκευή του θα πρέπει να συνδυαστούν πολλαπλά κομμάτια των 200 ζευγών.

Επιπρόσθετα, το κόστος είναι εξαιρετικά υψηλό καθώς η σύνθεση ενός ζεύγους βάσης στοιχίζει τρία σεντς και το ανθρώπινο γονιδίωμα έχει 3 δισ. «γράμματα»,εκτινάσσοντας το κόστος στα 90 εκατομμύρια δολάρια.

Το εγχείρημα, προς το παρόν, δεν έχει καμία χρηματοδότηση. Όμως ήδη διάφορες εταιρίες και ιδρύματα έχουν εκφράσει ενδιαφέρον να ενισχύσουν οικονομικά το πρόγραμμα, όπως είπε ο Τσερτς. Κάτι ανάλογο θα ζητηθεί από την κυβέρνηση των ΗΠΑ και αναμένεται η αντίδρασή της.

Σημειώνεται ότι ο πρωτοπόρος γενετιστής Κρεγκ Βέντερ έχει ήδη συνθέσει ένα βακτηριακό γονιδίωμα που αποτελείται από περίπου ένα εκατομμύριο βάσεις DNA. Το πρώτο αυτό συνθετικό γονιδίωμα μικροοργανισμού ουσιαστικά αποτελούσε αντίγραφο του πραγματικού. Φέτος ο Βέντερ παρουσίασε ένα πιο πρωτότυπο συνθετικό γονιδίωμα μήκους περίπου 500.000 βάσεων DNA.

Βιοηθικά, σωστό ή λάθος;

Το σχέδιο εγείρει κρίσιμα ζητήματα βιοηθικής, όπως κατά πόσο ανοίγει ο δρόμος για την μαζική δημιουργία ανθρώπων χωρίς γονείς και με χαρακτηριστικά «κατά παραγγελία». Καθησυχαστικός είναι ο καθηγητής Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, πρόεδρος Ερευνητικού Κέντρου Βιοϊατρικών Επιστημών «Αλέξανδρος Φλέμινγκ κ. Χαράλαμπος Σαββάκης. Μιλώντας στην «ΗτΣ» εξηγεί ότι «η ιδέα να φτιάξουμε στο εργαστήριο DNA και από αυτό ένα ανθρώπινο ον, τεχνικά αυτή τη στιγμή μ και για πολλά ακόμη χρόνια - είναι αδύνατο».

Όπως αναφέρει, «η βιολογία που ξέρουμε αυτή τη στιγμή δεν το επιτρέπει». Αντίθετα, σημειώνει ο καθηγητής, «σήμερα φτιάχνουμε, δημιουργούμε μια περιοχή και την τοποθετούμε σε ένα γονίδιο. Έτσι, τεχνικά, θα μπορούσαμε να αντικαταστήσουμε για παράδειγμα ένα ελαττωματικό γονίδιο».Ήδη Κινέζοι επιστήμονες ξεκίνησαν πειράματα τροποποίησης γονιδίων για να τα διορθώσουν.

Σε κάθε περίπτωση ο κ. Σαββάκης υπογραμμίζει ότι «δεν είναι ασφαλές και δεν πρέπει να αλλάξουμε το DNA απογόνων, να "προγραμματίσουμε" δηλαδή τους απογόνους».

Το θέμα άλλωστε έχει λυθεί με σειρά νομοθετημάτων που ισχύουν και διέπουν την Βιολογική Έρευνα όπως είναι η Σύμβαση Οβιέδο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τη Βιοϊατρική (νόμος 2619/1998), όπου μεταξύ άλλων προβλέπεται ότι:

Ουδεμία έρευνα ή εφαρμογή της στο ανθρώπινο γονιδίωμα. κυρίως στον τομέα της βιολογίας, της γενετικής και της ιατρικής, υπερισχύει του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των θεμελιωδών ελευθερίων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας των ατόμων ή, αν το απαιτούν οι περιστάσεις, ομάδων ατόμων.

Τρόποι πρακτικής αντίθετοι προς την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, όπως η κλωνοποίηση ανθρώπων για αναπαραγωγικούς λόγους δεν επιτρέπονται. Τη κράτη και οι αρμόδιοι διεθνείς οργανισμοί καλούνται να συνεργαστούν προκειμένου να προσδιοριστούν αυτές οι πρακτικές και να ληφθούν, σε διεθνές και εθνικό επίπεδο, τα απαραίτητα μέτρα, σύμφωνα με τις αρχές που διατυπώνονται στη μιακήρυξη.

'Όλοι δικαιούνται να έχουν πρόσβαση στις προόδους της βιολογίας, της γενετικής και της ιατρικής τις σχετικές με το ανθρώπινο γονιδίωμα, με τον οφειλόμενο σεβασμό της αξιοπρέπειας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κάθε ατόμου.

β) Η ελευθέρια έρευνας, που είναι απαραίτητη για την πρόοδο της γνώσης, απορρέει από την ελευθερία της σκέψης. Οι εφαρμογές της έρευνας, συμπεριλαμβανομένων των εφαρμογών στον τομέα της βιολογίας, της γενετικής και της ιατρικής, που αφορούν το ανθρώπινο γονιδίωμα, πρέπει να αποσκοπούν στην ανακούφιση του πόνου και τη βελτίωση της υγείας των ατόμων και του συνόλου της ανθρωπότητας.